دیزآرتری چیست؟ درمان دیزارتری (اختلال حرکت گفتار)

دیزآرتری، یک اختلال گفتاری – حرکتی است که در آن عضلاتی که به تولید گفتار کمک می کنند، ضعیف، آسیب دیده یا فلج می شوند. فرد مبتلا به این عارضه، کنترلی بر صدا یا زبان خود ندارد. آنها همچنین ممکن است کلمات خود را توهین آمیز بگویند یا سخنانشان مانند زمزمه یا متلاطم باشد. افراد مبتلا به دیزآرتری گاهی اوقات با بیماری دیگری به دنیا می آیند که منجر به آن می شود، یا ممکن است آسیب یا بیماری را تجربه کنند که بعداً باعث آن می شود. بسیاری از این شرایط قابل کنترل هستند و راه هایی برای بهبود گفتار در افراد مبتلا به دیزآرتری وجود دارد. این مقاله به انواع دیزآرتری، علائم و علل آن می پردازد. همچنین در مورد درمان، تشخیص و درمان، بحث می کنیم.

دیزآرتری چیست؟

همان گونه که اشاره شد، دیزآرتری، زمانی اتفاق می ‌افتد که نمی‌ توانید ماهیچه‌ های مورد استفاده برای تولید گفتار را در صورت، دهان یا سیستم تنفسی خود، هماهنگ یا کنترل کنید. این وضعیت، معمولاً ناشی از آسیب مغزی یا بیماری عصبی مانند سکته است. افراد مبتلا به دیزآرتری در کنترل ماهیچه های مورد استفاده برای تولید صداهای طبیعی مشکل دارند. این اختلال می تواند بر بسیاری از جنبه های گفتار شما تأثیر بگذارد.

ممکن است توانایی تلفظ صحیح صداها یا صحبت کردن با صدای عادی را از دست بدهید. ممکن است نتوانید کیفیت، لحن و سرعت صحبت کردن خود را کنترل کنید. ممکن است گفتار شما کند یا نامفهوم شود. در نتیجه، ممکن است درک آنچه می ‌خواهید بگویید، برای دیگران دشوار باشد. اختلالات گفتاری خاصی که تجربه می کنید، به علت اصلی دیزآرتری شما بستگی دارد. برای مثال، اگر ناشی از آسیب مغزی باشد، علائم خاص شما به محل و شدت آسیب بستگی دارد.

انواع دیزآرتری و علائم آن

نوع دیزآرتری که ممکن است یک فرد داشته باشد و علائمی که تجربه می کند، بستگی به بخشی از مغز دارد که تحت تأثیر قرار گرفته است. شش نوع اصلی دیزآرتری وجود دارد که شامل موارد زیر است:

دیزآرتری شل (Flaccid dysarthria)

آسیب به سیستم عصبی محیطی (PNS) می تواند منجر به دیزآرتری شل شود. PNS مغز و نخاع شما (سیستم عصبی مرکزی) را به بقیه بدن شما متصل می کند. آسیب به PNS می تواند ناشی از ساقه مغز یا تومور نخاعی، آسیب مغزی تروماتیک یا آسیب جراحی ستون فقرات باشد.

دیزآرتری اسپاستیک (Spastic dysarthria)

با این نوع دیزآرتری، بخشی از مغز که حرکت را کنترل می کند، آسیب می بیند. این منجر به مشکلات گفتاری، ضعف عضلانی عمومی و رفلکس های غیر طبیعی می شود.

دیزآرتری آتاکسیک (Ataxic dysarthria)

افراد مبتلا به دیزارتری آتاکسیک اغلب دچار آسیب مخچه شده اند. مخچه، بخشی از مغز است که حرکت را تنظیم می کند و اطلاعات حسی را پردازش می کند.

دیزآرتری هیپرکینتیک (Hyperkinetic dysarthria)

این دیزآرتری زمانی اتفاق می ‌افتد که بخش خاصی از مغز آسیب دیده باشد. دیزآرتری هیپرکینتیک باعث تولید گفتار غیرقابل پیش بینی، اسپاسم عضلانی، لرزش و تکان دادن یا لرزش غیر ارادی حرکات می شود. در افراد مبتلا به بیماری هانتینگتون یا سندرم تورت شایع است.

دیزآرتری هیپوکینتیک (Hypokinetic dysarthria)

این نوع دیزآرتری معمولاً در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دیده می شود و باعث تکلم یکنواخت، لکنت یا تکلم، مشکل در شروع جملات و مشکلات تلفظ صداهای همخوان می شود. همچنین به دلیل کاهش حرکت صورت و گردن، لرزش، اسپاسم عضلانی و مشکلات بلع شناخته شده است.

دیزآرتری مختلط (Mixed dysarthria)

اگر فردی مبتلا به دیزآرتری مختلط تشخیص داده شود، دو یا چند نوع دیزآرتری وجود دارد. برای مثال، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) باعث دیزآرتری اسپاستیک – شل می‌شود. همچنین در افرادی که سکته‌ های متعدد داشته ‌اند نیز شایع است. دیزآرتری مختلط، شایع ترین نوع دیزآرتری است و علائم به انواع درگیر بستگی دارد.

علائم عمومی دیزآرتری

علائم به نوع دیزآرتری شما بستگی دارد. برخی از انواع علائم شدیدتری ایجاد می کنند. به طور کلی، علائم دیزآرتری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• گفتاری نامفهوم، بینی، متلاطم، روباتیک یا یکنواخت
• صدای خشن
• تکلم بسیار آرام یا بسیار بلند
• مشکلات در ریتم گفتار، مانند تردید مکرر یا گفتار سریع
• مشکل در حرکات زبان، لب یا فک
• دیسفاژی (مشکل در بلع) و جاری شدن آب دهان ناشی از دیسفاژی

به دلیل علائم، درک فرد مبتلا به دیزآرتری ممکن است سخت تر باشد. دیزآرتری، به خودی خود، معمولاً بر توانایی یا رشد فکری تأثیر نمی گذارد، اما علل احتمالی آن ممکن است.

علل مختلف بیماری دیزآرتری

دیزآرتری می تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. شرایط مادرزادی در بدو تولد وجود دارد، در حالی که شرایط اکتسابی ممکن است در هر سنی به دلیل یک بیماری یا آسیب رخ دهد. هنگامی که دیزآرتری مادرزادی است، ممکن است ناشی از آسیب مغزی باشد که قبل یا بعد از تولد رخ می دهد. دیزآرتری مادرزادی در دوران کودکی با فلج مغزی شایع است.

دیزآرتری اکتسابی، نتیجه آسیب مغزی است که در مراحل بعدی زندگی اتفاق می افتد. به عنوان مثال ممکن است سکته مغزی، آسیب به سر یا بیماری عصبی پیش رونده مانند پارکینسون باشد. بیماری دیزآرتری اکتسابی در بزرگسالان شایع است. دیزآرتری علاوه بر بیماری های مادرزادی و بیماری های عصبی پیشرونده، از عوارض سایر بیماری ها می تواند باشد، از جمله:

بیماری های دمیلینه کننده

(آنهایی که باعث آسیب به غلاف میلین اطراف رشته های عصبی در سیستم عصبی مرکزی می شوند) و بیماری های التهابی مانند مولتیپل اسکلروزیس، مننژیت و سندرم گیلن – باره.

بیماری های عفونی

از جمله ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، بیماری کروتسفلد-جاکوب و هرپس زوستر.

بیماری های نئوپلاستیک

از جمله تومورهای سیستم عصبی مرکزی یا تومورهای مغزی، مخچه ای یا ساقه مغز.

بیماری های سمی یا متابولیک

مانند بوتولیسم و ​​بیماری ویلسون.

بیماری های عروقی

از جمله سکته مغزی و ناهنجاری های شریانی وریدی.

آسیب مغزی

مانند شکستگی جمجمه و ضربه به گردن.

داروهایی که می توانند باعث دیزآرتری شوند

داروهایی وجود دارند که می توانند به عنوان یک عارضه جانبی استفاده از آنها منجر به دیزآرتری شوند. این ها شامل داروهایی هستند که روی سیستم عصبی مرکزی اثر می‌ گذارند، مانند مسکن ها و داروهای ضد تشنج مانند دیلانتین (فنی توئین) و تگرتول (کاربامازپین). برخی از داروهای ضد روان پریشی نیز ممکن است بر گفتار تأثیر بگذارند و منجر به دیس آرتری شوند. یک مطالعه بر روی ۱۴۰ بیمار که ریسپریدون (۹۲)، اولانزاپین (۲۸)، آریپیپرازول (۱۴) و کلوزاپین (۶) را به مدت سه ماه یا بیشتر دریافت کرده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد افرادی که از این داروها استفاده می کنند، این داروها می توانند کام (سقف دهان) و عملکرد تنفسی را تحت تاثیر قرار دهند و منجر به مشکلات گفتاری شوند.

روش های تشخیص دیزآرتری

اگر مشکوک به دیزآرتری هستید، ممکن است پزشک شما را به یک آسیب شناس گفتار – زبان ارجاع دهد. این متخصص می تواند از چندین معاینه و آزمایش برای ارزیابی شدت و تشخیص علت دیزآرتری شما استفاده کند. به عنوان مثال، آنها نحوه صحبت کردن و حرکت لب ها، زبان و عضلات صورت را ارزیابی می کنند. آنها همچنین ممکن است جنبه های کیفیت صدا و تنفس شما را ارزیابی کنند. پس از معاینه اولیه، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را تجویز کند:

• بررسی قدرت بلع
• ام آر آی یا سی تی اسکن برای ارائه تصاویر دقیق از مغز، سر و گردن
• الکتروانسفالوگرام (EEG) برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی در مغز
• الکترومیوگرام (EMG) برای اندازه گیری جریان الکتریکی
• تکانه های عضلات
• مطالعه هدایت عصبی (NCS)
• قدرت و سرعتی که اعصاب شما سیگنال های الکتریکی می فرستند.
• آزمایش خون یا ادرار برای بررسی عفونت یا بیماری دیگری که ممکن است باعث دیزارتری شود.
• تست های عصبی روانشناختی
• مهارت های شناختی و توانایی شما برای درک گفتار، خواندن و نوشتن

همچنین مشخص شده است که داروهای مورد مطالعه بر نسبت ‌های هارمونیک نویز (معیار اجزای صداهای گفتاری) تأثیر می‌ گذارند و می‌ توانند منجر به علائم خارج هرمی شوند. علائم خارج هرمی شامل انقباضات غیرارادی عضلات، لرزش، سفت شدن عضلات و حرکات غیرارادی صورت است.

درمان دیزآرتری

برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک برای دیزآرتری به تشخیص بستگی دارد. اگر علائم شما مربوط به یک بیماری زمینه‌ ای باشد، پزشک ممکن است داروها، جراحی، گفتار درمانی یا سایر درمان ‌ها را برای رفع آن توصیه کند. به عنوان مثال، اگر علائم شما مربوط به عوارض جانبی داروهای خاص باشد، ممکن است پزشک تغییراتی را در رژیم دارویی شما توصیه کند. اگر دیزآرتری شما ناشی از یک تومور یا ضایعه قابل عمل در مغز یا نخاع باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. یک آسیب شناس گفتار – زبان ممکن است بتواند به شما در بهبود توانایی های ارتباطی شما کمک کند. آنها ممکن است یک برنامه درمانی سفارشی برای کمک به شما برای بهبود موارد زیر به شما توصیه کنند:

• افزایش حرکات زبان و لب ها
• تقویت ماهیچه های گفتاری
• کاهش سرعت صحبت کردن
• بهبود تنفس برای حرف زدن راحت تر
• بهبود بیان واضح تر
• تمرین مهارت های ارتباطی گروهی
• آزمایش مهارت های ارتباطی خود در زندگی واقعی

راه های جلوگیری از ابتلا به دیزآرتری

دیزآرتری می تواند به دلیل شرایط متعددی ایجاد شود، بنابراین پیشگیری از آن دشوار است. اما شما می توانید با پیروی از یک شیوه زندگی سالم که احتمال سکته مغزی شما را کاهش می دهد، خطر ابتلا به دیزآرتری را کاهش دهید. مثلاً:

• به طور منظم ورزش کنید.
• وزن خود را در حد سالم نگه دارید.
• مقدار میوه ها و سبزیجات را افزایش دهید.
• از رژیم غذایی سالم پیروی کنید.
• مصرف کلسترول، چربی اشباع شده و نمک را محدود کنید.
• مصرف الکل خود را محدود کنید.
• از استعمال دخانیات خودداری کنید.
• از داروهایی که توسط شما تجویز نشده است، استفاده نکنید.
• اگر مبتلا به فشار خون هستید، اقدامات لازم را برای کنترل آن انجام دهید.
• اگر دیابت دارید، برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک خود را دنبال کنید.
• اگر آپنه خواب دارید، به دنبال درمان آن باشید.

جمع بندی

در بسیاری از موارد، کار با یک آسیب شناس گفتار-زبان ممکن است به شما در بهبود توانایی خود در برقراری ارتباط کمک کند. از سوی دیگر، مشکلات گفتاری ممکن است منجر به اضطراب، مسائل مربوط به اعتماد به نفس و ناامیدی برای فرد آسیب دیده و عزیزانش شود. اگر شما یا یکی از عزیزانتان برای مقابله با اثرات عاطفی و روانی دیزآرتری تلاش می کنید، با یک متخصص سلامت روان قرار ملاقات بگذارید.

سؤالات متداول

1. دیزآرتری چگونه بر گفتار تأثیر می گذارد؟

فرد مبتلا به دیزآرتری نمی تواند صدا یا زبان خود را کنترل کند. گفتار آنها ممکن است نامفهوم، زیر لب یا رباتیک باشد. آنها ممکن است خیلی سریع، بلند یا آرام صحبت کنند یا صدای آنها ممکن است خشن باشد.

2. آیا ممکن است فردی با دیزآرتری متولد شود؟

دیزآرتری می تواند ناشی از یک بیماری مادرزادی (در بدو تولد باشد). شرایطی که ممکن است منجر به تولد نوزاد با دیزآرتری یا ایجاد آن در مدت کوتاهی پس از تولد شود، شامل آسیب هنگام تولد یا اختلالات عصبی مانند فلج مغزی یا دیستروفی متعدد است.

3. آیا ممکن است فردی بیش از یک نوع دیزآرتری داشته باشد؟

افراد مبتلا به دو یا چند نوع دیزآرتری معمولاً با دیزآرتری مختلط تشخیص داده می شوند. این نوع اغلب در افراد مبتلا به اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) که دیزارتری اسپاستیک – شل را تجربه می کنند، دیده می شود.

4. دیزآرتری چگونه تشخیص داده می شود؟

بررسی قدرت بلع، ام آر آی یا سی تی اسکن برای ارائه تصاویر دقیق از مغز، سر و گردن، الکتروانسفالوگرام (EEG) برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی در مغز، الکترومیوگرام (EMG) برای اندازه گیری جریان الکتریکی، تکانه های عضلات، مطالعه هدایت عصبی (NCS)، قدرت و سرعتی که اعصاب شما سیگنال های الکتریکی می فرستند، آزمایش خون یا ادرار برای بررسی عفونت یا بیماری دیگری که ممکن است باعث دیزارتری شود، تست های عصبی روانشناختی، مهارت های شناختی و توانایی شما برای درک گفتار، خواندن و نوشتن

5. آیا دیزآرتری قابل پیشگیری است؟

بله. اما لازم است که: به طور منظم ورزش کنید، وزن خود را در حد سالم نگه دارید، مقدار میوه ها و سبزیجات را افزایش دهید، از رژیم غذایی سالم پیروی کنید، مصرف کلسترول، چربی اشباع شده و نمک را محدود کنید، مصرف الکل خود را محدود کنید، از استعمال دخانیات خودداری کنید، از داروهایی که توسط شما تجویز نشده است، استفاده نکنید، اگر مبتلا به فشار خون هستید، اقدامات لازم را برای کنترل آن انجام دهید، اگر دیابت دارید، برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک خود را دنبال کنید، اگر آپنه خواب دارید، به دنبال درمان آن باشید.

کلینیک مجهز و تخصصی فیزیوتراپی ایرانیان در اصفهان

به طور کلی، مجموعه سلامت ایرانیان شامل کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان، باشگاه بدنسازی ایرانیان و استخر آب درمانی ایرانیان تمام تلاش خود را برای بهبود بیماران به کار گرفته است. این مجموعه تحت مدیریت علی رضا صدیقی و دکتر مهدی صدیقی متخصص طب فیزیوتراپی و توانبخشی اداره می گردد. برای آشنایی بیشتر با مجموعه سلامت ایرانیان و خدمات ارائه شده توسط این مجموعه می توانید به صفحه اینستاگرام فیزیوتراپی ایرانیان مراجعه نمایید.