کندرومالاسی | کندرومالاسی کشکک زانو چیست؟

مقدمه

کندرومالاسی کشکک زانو که ممکن است با عنوان اختلال زانوی دونده نیز آن را بشناسید عبارت است از وضعیتی که غضروف زیر زانو تحلیل می رود. در واقع، در آناتومی زانو، در سطح زیرین کشکک زانو (کاسه زانو) یک غضروف دیده می شود که با بروز اختلال کندرومالاسی کشکک زانو، نرم شده و تحلیل می رود. عمده افرادی که با این اختلال مواجه می شوند، جوانان، ورزشکاران و دوندگان هستند. اما افراد معمولی نیز در سنین بالا می توانند به این اختلال دچار شوند؛ مخصوصا اگر به آرتریت زانو نیز دچار شده باشند.

مهم ترین علت ابتلا به اختلال کندرومالاسی کشکک زانو، استفاده بیش از حد از زانو در ورزش شناخته می شود. در چنین مواردی، معمولا این نوع ناهنجاری با چند روز استراحت و فیزیوتراپی بهبود پیدا می کند. با این حال، ممکن است به درمان های پیچیده تری نیز نیاز پیدا کند. برای مثال، اگر کندرومالاسی کشکک زانو ناشی از تنظیم نامناسب زانو باشد، لازم است پزشک درمان های تخصصی تری برای آن در نظر بگیرد.

در این مقاله قصد داریم به بررسی علائم اختلال زانوی دونده پرداخته و روش های تشخیص و درمان را آن را مورد بحث قرار دهیم.

چه عواملی باعث ایجاد کندرومالاسی کشکک زانو می شوند؟

کشکک زانو یا کاسه زانو عبارت است از استخوان کاسه ای شکل که در جلوی مفصل زانو قرار گرفته است. هنگامی که زانو در حالت خمیده قرار می گیرد، پشت کاسه زانو روی غضروف فمور یا استخوان ران در زانو حرکت کرده و اصطلاحا می لغزد. کشکک زانو از طریق تاندون ها و رباط ها به ماهیچه ران و ساق پا متصل می شود.

در صورتی که در عملکرد هر یک از اجزای یاد شده اختلال ایجاد گردد، در محل اتصال کاسه زانو و استخوان ران اصطکاک ایجاد شده و در نتیجه کشکک زانو دچار ساییدگی می گردد. در واقع، ایجاد اصطکاک شدید بین دو استخوان و مالش غیرطبیعی آن ها به یکدیگر منجر به ساییدگی کشکک زانو خواهد شد. این حالت، در نهایت اختلال کندرومالاسی کشکک زانو یا زانوی دونده را در پی خواهد داشت. به این ترتیب، علت اصلی ایجاد کندرومالاسی کشکک زانو، وجود ساییدگی در محل اتصال کاسه زانو به استخوان ران خواهد بود.

اختلال در عملکرد کاسه زانو و یا استخوان ران به دلایل مختلفی می تواند به وجود آید. از حالت هایی که می توانند منجر به ساییدگی کشکک زانو گردند، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• وجود یک بیماری مادرزادی و تاثیر آن بر نحوه قرار گرفتن استخوان ها
• ضعیف بودن عضلات همسترینگ و چهار سر ران (به عضلات پشت پا عضلات همسترینگ می گویند و عضلات جلوی ران را عضلات چهار سر ران می نامند)
• وجود ناهماهنگی بین عضلات داخلی و خارجی ناحیه ران (که معمولا تحت عنوان عدم تعادل عضلانی بین ادکتورها و ابدکتورها نامیده می شود)
• انجام برخی حرکات و فعالیت ها که منجر به وارد شدن فشار مکرر به مفصل زانو می شوند؛ مانند دویدن، پریدن و یا اسکی کردن
• وارد شدن ضربه مستقیم به کاسه زانو در اثر فعالیت های مختلف و یا تصادفات رانندگی

معمولا چه کسانی به کندرومالاسی کشکک زانو مبتلا می شوند؟

به طور کلی در ایجاد اختلال کندرومالاسی کشکک زانو نیز مانند هر اختلال اسکلتی-عضلانی دیگری، عوامل مختلفی تاثیرگذار هستند. در ادامه به برخی از عواملی که می توانند خطر ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو را تشدید نمایند، اشاره خواهیم کرد.

سن افراد

سنین نوجوانی و جوانی از جمله بازه های سنی هستند که افراد در معرض خطر ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو قرار می گیرند. علت این مساله به افزایش سرعت رشد ماهیچه ها و استخوان ها در سنین رشد مربوط می شود. در واقع، با توجه به اینکه در سنین نوجوانی و جوانی، افراد یک جهش رشد را تجربه کرده و سرعت رشد آن ها افزایش پیدا می کند، بنابراین ممکن است در تعادل ماهیچه ها اختلال به وجود آید.

جنسیت افراد

لازم است بدانید که احتمال ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو در زنان بیشتر از مردان است. علت این مساله به ظرافت اندام زنانه و کم بودن حجم توده عضلانی در بدن زنان نسبت به مردان مربوط است. این موضوع باعث می شود تا در شرایط مختلف فشار بیشتری به کاسه زانو وارد شده و خطر ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو در زنان افزایش یابد.

صاف بودن کف پا

افرادی که دچار اختلال کف پای صاف هستند، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو قرار دارند. این موضوع از آن جا ناشی می گردد که صاف بودن کف پا باعث می شود فشار بیشتری به مفصل زانو وارد گردد. برای افرادی که قوس کف پای آن ها اصولی باشد، فشار کمتری به مفصل زانو وارد خواهد شد.

فعالیت جسمانی شدید

استفاده بیش از حد از مفصل زانو یکی از جمله دلایلی است که می تواند احتمال آسیب به کاسه زانو را بیشتر کند. برای افرادی که سطح فعالیت بالایی دارند و یا ورزش های مکرر و حرفه ای انجام می دهند، احتمال فشار بر روی مفصل و کشکک زانو بیشتر خواهد بود. به این ترتیب معمولا بروز کندرومالاسی کشکک زانو در این گونه افراد اجتناب ناپذیر است.

ابتلا به آرتروز

کندرومالاسی کشکک زانو را می توان یکی از نشانه های ابتلای افراد به آرتریت زانو دانست. آرتریت زانو که در حالت خیلی شدید به آرتروز شناخته می شود، عبارت است از ایجاد التهاب در مفصل زانو و بافت های مجاور آن. در نظر داشته باشید که وجود هر نوع التهاب در مفصل زانو می تواند عملکرد صحیح کشکک زانو را تحت تاثیر قرار دهد.

علائم ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو کدام اند؟

پیش از این اشاره کردیم که کندرومالاسی کشکک زانو در اثر ایجاد ساییدگی هایی در محل تماس استخوان ران و کاسه زانو به وجود می آید. وجود این ساییدگی ها باعث ایجاد درد در ناحیه زانو خواهد شد. این نوع درد را معمولا تحت عنوان درد کشکک رانی می شناسند.

افرادی که به دردهای کشکک رانی دچار می شوند معمولا در موقعیت های خاص مانند خم کردن یا دراز کردن پا، احساس ساییده شدن و یا ترک خوردن در ناحیه زانو را خواهند داشت. در بسیاری از موارد، حتی پس از نشستن طولانی مدت، معمولا درد ناحیه زانو بیشتر می شود.

علاوه بر این، افرادی که به فعالیت های شدید مشغول هستند و یا به صورت حرفه ای ورزش انجام می دهند، معمولا به زانوی خود فشار بیش از حدی وارد می آورند. بنابراین طبیعی است که در چنین شرایطی، درد شدیدی را تحمل نمایند. به این ترتیب، افرادی که در هر یک از موارد یاد شده دچار درد شدید در ناحیه زانو می شوند، باید حتما با یک پزشک متخصص صحبت کنند. تشخیص زودهنگام کندرومالاسی کشکک زانو می تواند روند درمانی آن را کوتاه تر کرده و نیاز به درمان های تهاجمی را به حداقل برساند.

تشخیص کندرومالاسی کشکک زانو چگونه انجام می گیرد؟

برای تشخیص کندرومالاسی کشکک زانو ابتدا باید به یک پزشک متخصص مجرب مراجعه نمود. معاینه فیزیکی مفصل زانو و نواحی اطراف آن توسط پزشک حاذق، اولین گام برای تشخیص کندرومالاسی کشکک زانو خواهد بود. پزشک معمولا باید در حین معاینه فیزیکی وجود هر گونه تورم یا حساسیت در ناحیه زانو را تشخیص دهد. همچنین استخوان ران و کاسه زانو باید از نظر هماهنگی عملکرد بررسی گردند. وجود هرگونه ناهماهنگی در این ناحیه می تواند دلیلی بر ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو باشد. گاهی ممکن است نیاز باشد در حین معاینه فیزیکی، پزشک با اعمال فشارهای مقاومتی، میزان حساسیت و درد در ناحیه کاسه زانو را بررسی نماید.

برای تشخیص کندرومالاسی کشکک زانو به شکلی دقیق و تخصصی، لازم است پزشک انجام برخی تصویربرداری ها را تجویز نماید. این کار علاوه بر تشخیص دقیق، به درجه بندی صحیح اختلال کندرومالاسی کشکک زانو نیز کمک خواهد کرد. برخی از مهم ترین تصویربرداری های تشخیصی که بیمار مشکوک به کندرومالاسی باید انجام دهد عبارتند از:

• تصویربرداری با اشعه ایکس که وجود آرتریت، ناهماهنگی و یا آسیب های استخوانی را نشان می دهد
• تصویربرداری ام آر آی که برای بررسی وجود ساییدگی و پارگی غضروف کمک کننده خواهد بود
• انجام معاینه آرتروسکوپی که طی آن از یک آندوسکوپی متصل به دوربین استفاده می شود. این روش یک روش تشخیصی کم تهاجمی به حساب می آید که به ایجاد تصویری مناسب از داخل کشکک زانو کمک می کند.

درجه بندی اختلال کندرومالاسی کشکک زانو چگونه است؟

بیماری کندرومالاسی کشکک زانو معمولا در ۴ درجه رتبه بندی می شود. این درجه بندی بر اساس میزان پیشروی بیماری و شدت ساییدگی های موجود در ناحیه زانو انجام می گیرد. کندرومالاسی کشکک زانو با درجه ۱، کمترین میزان شدت را داشته و درجه ۴ نوع حاد آن به حساب می آید.

افرادی که به اختلال زانوی دونده با درجه ۱ مبتلا می شوند معمولا دچار نرم شدن غضروف در ناحیه زانو هستند. برای افرادی که کندرومالاسی کشکک زانو در آن ها از نوع درجه دو تشخیص داده می شود، بافت غضروف ها دچار نرم شدگی شده و سطح آن ها ظاهر غیرطبیعی خواهد داشت. این مساله نشان دهنده شروع فرسایش بافت آن ها خواهد بود.

در کندرومالاسی کشکک زانو با درجه ۳، غضروف در یک وضعیت رو به زوال قرار دارد. با رسیدن بیماری به درجه ۴ افراد بخش های قابل توجهی از غضروف زانوی خود را از دست داده و در معرض فرسودگی بافت استخوانی آن قرار دارند. در افرادی که به اختلال زانوی دونده با درجه ۴ مبتلا می شوند، مالش استخوان به استخوان به تدریج باعث ایجاد ساییدگی های شدید و درد های آزاردهنده خواهد شد.

برای درمان کندرومالاسی کشکک زانو چه باید کرد؟

اختلال کندرومالاسی کشکک زانو به عنوان یکی از رایج ترین مشکلات اسکلتی عضلانی به حساب می آید. به همین دلیل، روش های درمانی مختلفی برای بهبود این اختلال مورد استفاده قرار می گیرند. هدف اصلی در درمان کندرومالاسی کشکک زانو، کاهش فشار وارد بر کاسه زانو و مفصل پشت آن است.

در واقع، هرچه فشار روی کشکک زانو کمتر باشد، پیشرفت ساییدگی ها کمتر شده و درد ناشی از بیماری نیز کاهش می یابد. استراحت، عدم انجام فعالیت های شدید و ثابت نگه داشتن زانو، اولین اقدامات درمانی برای بهبود این اختلال به حساب می آیند. معمولا آسیب هایی که به غضروف زانو وارد گردیده است بعد از یک استراحت طولانی مدت می توانند خود را ترمیم نمایند.

روش دیگری که می توان در طول درمان کندرومالاسی کشکک زانو به کار گرفت، مصرف داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن است. پزشک معمولا این گونه داروها را برای کاهش التهاب در اطراف مفصل زانو تجویز می کند.

برای افرادی که در مفصل زانوی خود احساس تورم، حساسیت و درد شدید داشته باشند ممکن است پزشک روش های درمانی دیگری را نیز تجویز نماید. در ادامه به برخی از مهم ترین روش های درمانی اختلال کندرومالاسی کشکک زانو یا زانوی دونده اشاره خواهیم کرد.

انجام فیزیوتراپی

بدون شک درمان فیزیوتراپی به عنوان یکی از روش های اصلی و درمان های تکمیلی برای رفع یا بهبود اختلالات اسکلتی عضلانی به حساب می آید. برای درمان کندرومالاسی کشکک زانو نیز از این روش درمانی موثر می توان استفاده نمود. فیزیوتراپیست تمریناتی را به بیمار آموزش می دهد تا عضلات چهار سر ران، عضلات همسترینگ، ادکتور و ابدکتور تقویت شوند. این تمرین ها قدرت و تعادل عضلانی در بیمار را افزایش می دهند. در نتیجه، ناهماهنگی ها در عملکرد مفصل زانو و استخوان ران برطرف شده و تعادل عضلانی برقرار می گردد.

برخی از مهم ترین تمرینات فیزیوتراپی که به درمان زانوی دونده کمک می کنند عبارتند از:

• شنا یا آب درمانی
• دوچرخه سواری
• انجام تمرینات ایزومتریک که طی آن ماهیچه ها به طور منظم منقبض و رها می شوند (این کار به حفظ توده عضلانی کمک شایانی خواهد کرد)

مراجعه به مرکز فیزیوتراپی ایرانیان اصفهان به بیماران کمک می کند تا بهترین برنامه درمانی فیزیوتراپی را دریافت نمایند. همچنین مرکز آب درمانی ایرانیان امکان بهره مندی از آب درمانی برای این اختلال را فراهم نموده است.

انجام عمل جراحی

در بحث درمان انواع اختلالات اسکلتی عضلانی از جمله کندرومالاسی کشکک زانو، ممکن است فرد به انجام عمل جراحی نیاز پیدا کند. البته معمولا تلاش پزشک بر این است تا مشکل بیمار را به کمک روش های غیر جراحی برطرف نماید. با این حال، گاهی شدت آسیب چنان زیاد است که نیاز به ترمیم تهاجمی تری خواهد داشت.

جراحی آرتروسکوپی برای ترمیم مفصل و از بین بردن ناهماهنگی های زانو مفید است. در جراحی آرتروسکوپی زانو دوربین از طریق یک برش کوچک به ناحیه مفصل وارد می شود. طی این جراحی، پزشک کلیه مشکلات مفصل زانو را بررسی کرده و بهترین روش را برای رفع آن ها انجام می دهد. آرتروسکوپی به روش رهاسازی جانبی، از روش های رایج عمل جراحی کندرومالاسی کشکک زانو محسوب می شود. طی این نوع جراحی، برخی ربات ها قطع می شوند تا فشار و استرس وارد بر زانو کاهش پیدا کرده و نحوه حرکت آن بهبود یابد. از دیگر روش های جراحی کندرومالاسی کشکک زانو می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• جراحی صاف کردن پشت کاسه زانو
• جراحی کاشت و پیوند غضروف
• جراحی جابجایی محل قرار گرفتن عضله ران

چگونه می توان از ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو جلوگیری کرد؟

همیشه می توان پیشگیری را بهتر از درمان دانست. به منظور پیشگیری از ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو می توان اقدامات زیر را دنبال کرد:

• به هیچ عنوان به کاسه زانو فشارهای شدید و مکرر وارد نکنید.
• برای افرادی که ناچار هستند برای مدت زمان طولانی بر روی زانوهای خود قرار بگیرند، استفاده از زانوبند الزامی است.
• بهتر است به انجام ورزش ها و تمریناتی بپردازید که عضلات چهار سر ران، همسترینگ و عضلات اطراف مفصل زانو را تقویت می کنند. این کار به حفظ تعادل عضلانی کمک خواهد کرد.
• پوشیدن کفش هایی که قوس کف پا را اصلاح می کنند احتمال ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو را به حداقل می رساند. علاوه بر این، با پوشیدن کفش های استاندارد فشار وارد بر زانو ها کمتر شده و هماهنگی عملکرد زانو بهبود می یابد.

افرادی که دچار اضافه وزن هستند، بهتر است از یک رژیم غذایی و برنامه ورزشی استاندارد استفاده کنند. از بین بردن اضافه وزن، فشار وارد بر زانوها را به حداقل می رساند. عدم مصرف قند و چربی، بالا بردن مصرف سبزیجات و میوه های تازه، خوردن غلات کامل و انجام ورزش به مدت ۳۰ دقیقه در طول روز، از بهترین تغییرات در سبک زندگی افراد برای پیشگیری از ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو به حساب می آیند.

کلینیک مجهز و تخصصی فیزیوتراپی ایرانیان در اصفهان

به طور کلی، مجموعه سلامت ایرانیان شامل کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان، باشگاه بدنسازی ایرانیان و استخر آب درمانی ایرانیان تمام تلاش خود را برای بهبود بیماران به کار گرفته است. این مجموعه تحت مدیریت علی رضا صدیقی و دکتر مهدی صدیقی متخصص طب فیزیوتراپی و توانبخشی اداره می گردد. برای آشنایی بیشتر با مجموعه سلامت ایرانیان و خدمات ارائه شده توسط این مجموعه می توانید به صفحه اینستاگرام فیزیوتراپی ایرانیان مراجعه نمایید.