مهره های گردن | آناتومی، بیماری ها و درمان ها

مقدمه

ستون فقرات گردنی دارای هفت مهره و مجموعه ای از بافت های نرم و ماهیچه ها است. این هفت مهره در بالاترین قسمت ستون فقرات قرار گرفته اند و وزن سر را تحمل می کنند. نخاع و رشته های عصبی مربوط به آن نیز از میان ستون فقرات کمری و گردنی عبور می کنند تا بتوانند طیف وسیعی از حرکات بدن و سر را کنترل نمایند. انجام فعالیت های مختلف و قرار گرفتن در شرایط آسیب زا می تواند سلامت مهره های گردن را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل، ممکن است افراد با بالا رفتن سن به درد گردن، آرتروز گردن، بیرون زدگی دیسک گردن و یا فتق دیسک گردن دچار شوند.

مهره های گردن با نظم مشخصی بر روی یکدیگر قرار گرفته و توسط دیسک ها حمایت می شوند. دیسک گردن عبارت است از بالشتک ژله ای که میزان اصطکاک بین دو مهره متوالی را به حداقل می رساند. مهره های گردن با نام های C1 تا C7 نامگذاری می شوند. به مهره اول اطلس گفته می شود که در پایه جمجمه قرار گرفته و سر را نگه می دارد. مهره دوم که آن را با C2 نمایش می دهند، به عنوان محور شناخته می شود و امکان چرخش مهره اطلس را فراهم می کند. تمام هفت مهره گردن به کمک مفاصل فاست به یکدیگر متصل شده و حرکت گردن در جهت های مختلف را امکان پذیر خواهند کرد.

بخش مهمی از آناتومی ستون فقرات گردن به ماهیچه ها، اعصاب، تاندون ها و رباط های آن مربوط می شود. در واقع، مهره های گردن و دیسک های آن حفره هایی در مرکز خود دارند که نخاع از بین آن ها عبور می کند. نخاع واعصاب منشعب آن، وظیفه ارسال و دریافت پیام بین مغز و اندام های مختلف بدن را بر عهده دارد.

عملکرد مهره های گردن چگونه است؟

مجموعه مهره های گردن و دیسک های آن که تحت عنوان ستون فقرات گردنی نامیده می شوند، چندین وظیفه مهم بر عهده دارند. در این قسمت از مقاله وظایف مهره های گردن را شرح خواهیم داد.

محافظت از نخاع و اعصاب مرتبط با آن

ستون فقرات از مهره ها و دیسک هایی تشکیل شده است که با نظم مشخصی بر روی یکدیگر سوار شده اند. مهره های گردن و کمر و دیسک ها حفره هایی دارند که نخاع و رشته های عصبی از میان آن ها عبور می کنند. در واقع، کانال نخاعی از پایه جمجمه یعنی مهره گردنی شماره یک شروع شده و در پایین کمر به انتها می رسد. مجموعه مهره های گردن، سینه و کمر وظیفه محافظت از اعصاب را برعهده خواهند داشت.

کنترل حرکت سر و حمایت از آن

یکی از مهم ترین وظایف ستون فقرات گردنی و مهره های گردن، نگه داشتن سر و تحمل وزن آن است. علاوه بر این، حرکت مهره های گردن کمک می کند تا سر و گردن به سمت جلو، عقب و یا طرفین حرکت کند. بنابراین هرگونه آسیب به مهره های گردن می تواند حرکت سر در جهت های مختلف را با اختلال روبرو سازد.

ایجاد محل عبور مطمئن برای شریان های مهره ای

حمل خون به مغز از طریق شریان هایی تحت عنوان شریان های مهره ای انجام می گیرد. این شریان ها از تمامی حفره های کوچکی که در مهره های گردن از C1 تا C6 وجود دارند، عبور می کند. وجود مهره ها کمک می کند تا شریان های یاد شده در امنیت کامل خون را به مغز برسانند.

در اطراف مهره های گردن چه عضلات یا بافت های نرمی وجود دارند؟

آناتومی گردن به گونه ای است که مجموعه ای از مهره های گردن در کنار ماهیچه ها، تاندون ها و رباط ها فعالیت می کنند. وجود ماهیچه ها در ستون فقرات گردنی به حمایت از مهره ها و دیسک های گردن کمک می کند. برخی از مهم ترین ماهیچه هایی که از ستون فقرات گردنی محافظت می کنند عبارتند از:

• ماهیچه استرنوکلیدوماستوئید که در دو طرف گردن امتداد پیدا می کند
• ماهیچه ذوزنقه که از یک جفت ماهیچه مثلثی تشکیل شده است
• ماهیچه بالابر کتف که به چهار مهره اول گردن متصل می شود
• ماهیچه هایی که برای چرخش گردن و حرکت آن به عقب به کار می روند
• فلکسور عمقی گردن

بخش دیگری از بافت های نرم اطراف مهره های گردن رباط ها هستند. رباط ها وظیفه دارند تا استخوان ها را به یکدیگر متصل کرده و به ثابت نگه داشتن مهره های گردن و دیسک ها کمک نمایند. سه رباط اصلی در ستون فقرات گردنی عبارتند از:

• رباط طولی قدامی
• رباط طولی خلفی
• رباط هایی که در دهانه داخلی هر مهره قرار گرفته اند

گروه دیگری از بافت های نرم موجود در ساختار ستون فقرات گردنی، دیسک های گردن هستند. دیسک ها که در سر تا سر ستون فقرات در بین مهره ها قرار گرفته اند، نقش بالشتک های ضربه گیر را دارند. در بین مهره های گردن، شش دیسک قرار گرفته اند که از مهره ها محافظت می نمایند. همچنین، دیسک ها با کاهش اصطکاک بین مهره های گردن کمک می کنند تا حرکت سر راحت تر انجام گیرد.

نقش اعصاب عبور کرده از مهره های گردن چیست؟

پیش از این اشاره کردیم که همه مهره های گردن و ستون فقرات حفره هایی دارند که محل عبور نخاع هستند. هشت جفت اعصاب نخاعی از میان فورامن ها یا همان حفره های یاد شده عبور می کنند. وظیفه اصلی این اعصاب کمک به حرکت عضلات گردن، بازوها، شانه ها و دست ها خواهد بود. نحوه عملکرد رشته های عصبی یاد شده به قرار زیر است:

عصب هایی که از مهره های گردن C1 تا C3 عبور می کنند، حرکت سر به سمت جلو، عقب و کناره ها را کنترل خواهند کرد. مهره C3 حواس موجود در کناره های صورت و پشت سر را مدیریت می کند. عصبی که از مهره C2 گردن عبور می کند نیز مدیریت حواس در ناحیه بالای سر را بر عهده دارد.

رشته عصبی گذرا از مهره C4، در حرکت شانه به سمت بالا نقش دارد. این عصب کنترل دیافراگم را نیز بر عهده دارد. حواس موجود در قسمت هایی از گردن، شانه ها و بازوها بر عهده عصب گردنی مهره C4 خواهد بود.

عضله دو سر و عضلات دلتوئید شانه به کمک عصب گردنی مهره C5 مدیریت می شوند. حواسی که در قسمت بالایی بازو تا آرنج وجود دارند، توسط عصب گردنی C5 فعال می شوند. فعالیت ماهیچه های باز کننده مچ دست به کمک عصب گردنی ششم امکان پذیر است. مهره C6 کنترل حواس ساعد و شست دست را به عهده دارد.

عضلات باز کننده سه سر و مچ دست از طریق عصب گردنی مهره C7 کنترل می شود. احساس مربوط به ناحیه پشت بازو تا انگشت وسط نیز توسط عصب گردنی C7 مدیریت می گردد. کلیت حرکت دست ها نیز توسط عصب C8 کنترل خواهد شد.

چه بیماری هایی عملکرد مهره های گردن را دچار اشکال می کنند؟

مهره های گردن و دیسک های موجود بین آن ها در حفاظت از سر و اعصاب نخاعی نقش مهمی ایفا می کنند. هر گونه آسیب به مهره های گردن و ستون فقرات گردنی باعث ایجاد اختلال در عملکرد مهره ها و اعصاب نخاعی خواهد شد. به طور کلی، بیماری ها و اختلالات زیادی وجود دارند که می توانند سلامت ستون فقرات گردنی را تحت تاثیر قرار دهند. در این قسمت به برخی از ناهنجاری هایی که در ناحیه مهره های گردن ایجاد می شوند اشاره خواهیم کرد.

اختلال رادیکولوپاتی گردنی

رادیکولوپاتی گردنی هنگامی ایجاد می شود که قسمتی از عصب گردنی از طریق مهره مربوط به آن فشرده شود. از علائم این اختلال می توان به ایجاد درد، ضعف، بی حسی و سوزن سوزن شدن اندام مجاور اشاره کرد. این علائم ممکن است به صورت موضعی بروز کنند و یا در نواحی اطراف شامل بازوها و انگشتان دست منتشر شوند. رادیکولوپاتی گردنی را ممکن است با نام عصب فشرده گردنی یا فشرده سازی عصب گردنی نیز معرفی کنند.

گردن درد

یکی از رایج ترین اختلالاتی که ممکن است برای هر شخصی به وجود آید، احساس درد در ناحیه گردن است. گردن درد به دلایل مختلفی می تواند ایجاد گردد. برخی از مهم ترین شرایط پزشکی که می توانند درد مهره های گردن را در پی داشته باشند عبارتند از:

• استئوآرتریت
• فتق دیسک گردن
• تنگی کانال نخاعی
• فشارهای عصبی
• استرس های ذهنی
• فشار فیزیکی وارد بر مهره های گردن
• رشد کیست، تومور یا خار استخوان در ناحیه گردن
• ابتلا به آرتریت روماتوئید
• بروز سرطان ناحیه گردن
• مننژیت

بیماری دیسک دژنراتیو ستون فقرات گردنی

گاهی در اثر استفاده بیش از حد و یا عدم وضعیت مناسب ستون فقرات گردنی، دیسک های گردن دچار فرسودگی های شدید می شوند. در چنین شرایطی بیماری دژنراتیو دیسک گردنی به وجود می آید.

فتق دیسک گردن

دیسک های گردن ممکن است در اثر ضربه یا فشار، دچار بیرون زدگی یا پارگی شوند. فتق دیسک گردن به پارگی دیسک اطلاق می شود که خم و راست شدن و حرکت گردن را با اختلال مواجه می سازد.

رشد خارهای استخوانی در ستون فقرات گردنی

استئوفیت گردنی یا رشد خارهای استخوانی در مهره های گردن، از ناهنجاری هایی است که عملکرد ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می دهد. خارهای استخوانی بر روی هر یک از هفت مهره گردن می توانند ایجاد شوند.

اسپوندیلوز گردنی یا آرتریت گردن

آرتریت گردن اثر مستقیم بر دیسک ها و مفاصل ستون فقرات گردنی دارد. وجود التهاب باعث تخریب تدریجی مهره های گردن و دیسک ها می شود. در نتیجه، دردهای شدید در مهره های گردن و بافت های اطراف آن اجتناب ناپذیر خواهند بود.

آسیب به نخاع گردنی

گاهی در اثر ضربه های ناگهانی و شدید به مهره های گردن، نخاع گردنی دچار آسیب می شود. فشار بیش از حد وارد بر نخاع نیز باعث ایجاد دردهای شدید در ستون فقرات گردنی خواهد شد.

شکستگی در ستون فقرات گردنی

ممکن است در اثر ابتلا به پوکی استخوان، مخصوصا در سنین بالا، فرد به شکستگی استخوان ستون فقرات یا ترک خوردگی آن ها دچار شود. همچنین، در اثر وقوع حوادث، تصادفات و یا سقوط از ارتفاع امکان در رفتگی و شکستگی مهره های گردن وجود دارد.

فشرده سازی طناب نخاعی گردنی یا میلوپاتی گردنی

هرگاه به دلایل مختلفی به نخاع گردنی فشار وارد شود، طناب نخاعی گردن فشرده می شود. از دلایل اصلی ساییدگی و پارگی استخوان های ستون فقرات گردن می توان به آرتروز گردن اشاره کرد.

تنگی کانال نخاعی

باریک تر شدن کانال نخاعی نسبت به حالت عادی آن، تحت عنوان تنگی کانال نخاعی شناخته می شود. در چنین حالتی فضای موجود برای نخاع و رشته های عصبی مرتبط با آن، کمتر از حالت عادی خواهد بود. در نتیجه، امکان تحریک و فشردگی نخاع و اعصاب منشعب آن فراهم می شود.

رشد تومور در ستون فقرات گردن

ایجاد تومور در ناحیه گردن باعث افزایش فشار وارد بر مهره های گردن و کانال نخاعی خواهد شد. تومورهای ستون فقرات گردنی می توانند خوش خیم یا بدخیم باشند.

بیماری مننژیت

مننژها لایه هایی هستند که در اطراف مغز و نخاع قرار گرفته اند. وظیفه این لایه ها محافظت از مغز و نخاع است. هرگاه مننژها دچار عفونت شوند بیماری مننژیت بروز می کند.

استئومیلیت

بیماری استئومیلیت نوعی ناهنجاری است که در اثر عفونت باکتریایی یا قارچی مهره های گردن به وجود می آید. در صورتی که درمان این اختلال به تعویق افتد می تواند منجر به مرگ مهره ها گردد.

برای تشخیص بیماری های مهره های گردن چه باید کرد؟

مراجعه به یک پزشک متخصص ارتوپد کمک می کند تا انواع اختلالات و بیماری های مربوط به مهره های گردن و ستون فقرات گردنی به خوبی تشخیص داده شوند. پزشکان متخصص ارتوپد در ابتدا با انجام معاینات فیزیکی، علل گردن درد را پیش بینی می کنند. اما برای درک هر چه بهتری از وضعیت مهره های گردن و اختلالات به وجود آمده، لازم است روش های تشخیصی زیر نیز به کار برده شوند:

• سی تی اسکن
• عکسبرداری با اشعه ایکس
• تصویربرداری ام آر آی
• استفاده از روش میلوگرام

در مواردی که فرد در اثر آرتریت گردن دچار درد شدید در مهره های گردن می شود، ممکن است انجام آزمایش خون نیز لازم باشد.

درمان آسیب ها و درد مهره های گردن چگونه است؟

برای درمان درد مهره های گردن و اختلالات ستون فقرات گردنی، معمولا از روش های غیر جراحی استفاده می شود. استراحت کامل، دارو درمانی و تغییر سبک زندگی از روش های غیرجراحی برای درمان گردن درد و مشکلات مهره های گردن به حساب می آیند. استفاده از گردنبند پزشکی برای ثابت نگه داشتن ستون فقرات گردنی نیز بخشی از فرایند درمان مهره های گردن محسوب می شود.

برای کاهش درد مهره های گردن، مصرف داروهای مسکن و ضد التهاب و شل کننده های عضلانی موثر خواهد بود. در مواردی که داروهای خوراکی، درد ناحیه ستون فقرات گردنی را تسکین ندهد، پزشک متخصص ارتوپد از روش تزریق استروئید کمک می گیرد.

انجام فیزیوتراپی با روش های مختلف نیز از درمان های غیر تهاجمی برای ناهنجاری های مهره های گردن به حساب می آید. گرما درمانی و سرما درمانی و انجام تمرینات اصلاحی به بهبود اختلالات ستون فقرات کمک می کنند.

اگر روش های کم تهاجمی در بهبود و تسکین درد مهره های گردن موثر نباشد، پزشک متخصص ارتوپد انجام جراحی را توصیه می کند. نوع روش جراحی مهره های گردن بر اساس نوع بیماری یا اختلال تعیین می گردد. ممکن است در برخی موارد، همکاری جراح متخصص ارتوپد و جراح مغز و اعصاب نیاز باشد. انجام فیزیوتراپی بعد از جراحی مهره های گردن نیز به کاهش عوارض جراحی و کوتاه شدن دوران نقاهت کمک خواهد کرد.

سوالات متداول

فرق بیرون زدگی دیسک گردن با فتق دیسک چیست؟

بیرون زدگی دیسک گردن تنها شامل جابجایی محدود دیسک در اثر ضربه ناگهانی است. اما فتق دیسک به معنای پاره شدن دیسک گردن است. بیرون زدگی دیسک می تواند در نهایت به فتق دیسک تبدیل شود.

علائم آسیب مهره های گردن چیست؟

مهم ترین علامت آسیب به مهره های گردن، درد شدید در این ناحیه است. احساس ضعف، سوزن سوزن شدن و بی حسی در شانه ها و دست ها نیز می تواند نشان دهنده آسیب مهره های گردن باشد.

برای درمان درد مهره های گردن چه مسکنی مناسب است؟

مصرف استامینوفن و شل کننده های عضلانی به کاهش درد مهره های گردن کمک می کند. همچنین، داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، التهاب ستون فقرات گردنی را کاهش داده و باعث التیام درد می شود.

کلینیک مجموعه سلامت ایرانیان

به طور کلی، مجموعه سلامت ایرانیان شامل کلینیک لاغری و کاهش سایز، کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان،مرکز ماساژ اصفهان، باشگاه بدنسازی ایرانیان و استخر آب درمانی ایرانیان تمام تلاش خود را برای بهبود بیماران به کار گرفته است. این مجموعه تحت مدیریت علی رضا صدیقی و فیزیوتراپیست مهدی صدیقی اداره می گردد. برای آشنایی بیشتر با مجموعه سلامت ایرانیان و خدمات ارائه شده توسط این مجموعه می توانید به صفحه ویدیو مجموعه سلامت ایرانیان مراجعه نمایید.