بیماری مونوآرتریت
مقدمه
آرتریت نوعی بیماری اسکلتی عضلانی است که در اثر ایجاد التهاب در مفاصل به وجود می آید. التهاب ناشی از آرتریت می تواند همه نواحی اطراف مفصل را درگیر نماید. در صورتی که آرتریت به صورت تک مفصلی در بدن شخص به وجود آید، به آن مونوآرتریت گفته می شود. در واقع، مونوآرتریت عبارت است از التهابی که تنها یک مفصل را تحت تاثیر قرار می دهد. البته لازم است این نکته را بدانید که مونوآرتریت به خودی خود آرتریت به حساب نمی آید. بلکه می توان آن را نشانه ای از وجود آرتریت دانست. در مواقعی که بیش از یک مفصل با علائم آرتریت درگیر باشد آن را چند مفصلی یا الیگو آرتریت می نامیم.
به طور کلی، بیماری مونوآرتریت می تواند به صورت کاملا ناگهانی بروز کند. دردهای متوسط تا شدید حاصل از مونوآرتریت، ناراحتی فرد را در پی خواهد داشت. علل بروز بیماری مونوآرتریت در افراد مختلف متفاوت است. با این حال، نقرس، عفونت و وجود برخی بیماری های خود ایمنی از علل اصلی ایجاد اختلال مونوآرتریت به حساب می آیند.
در این مقاله قصد داریم به معرفی اختلال مونوآرتریت بپردازیم. آشنایی با علل و علائم بیماری مونوآرتریت کمک می کند تا افراد در اسرع وقت نشانه ها را تشخیص داده و به پزشک مراجعه نمایند. مسلما مراجعه زودهنگام به پزشک متخصص می تواند روند درمانی را تسهیل و تسریع کند.
بیماری مونوآرتریت چیست؟
بیماری مونوآرتریت به شرایطی اطلاق می شود که تنها یکی از مفاصل بدن با التهاب ناشی از آرتریت درگیر گردد. به طور کلی، ایجاد بیماری آرتریت به هر شکلی، به معنای ابتلا به التهاب مفاصل خواهد بود. بر اساس تعداد مفاصل درگیر با التهاب می توان بیماری آرتریت را مونوآرتریت یا الیگو آرتریت (چند مفصلی) دانست.
عوامل متعددی می توانند در ایجاد بیماری مونوآرتریت نقش داشته باشند. وجود عفونت در بدن، آسیب های حادثه ای، رسوب کریستال، نئوپلاسم، تروما و وجود بیماری های خود ایمنی از جمله عواملی هستند که می توانند در نهایت اختلال مونوآرتریت را به وجود آورند.
تب نسبتا شدید و بروز احساس درد و تورم در مفاصل، از نشانه های ابتلا به اختلال مونوآرتریت هستند. این نشانه ها معمولا به صورت ناگهانی بروز کرده و برای شخص بسیار ناراحت کننده خواهند بود. برای درمان مونوآرتریت لازم است به محض مشاهده علائم یاد شده، به پزشک متخصص مراجعه نمود. تشخیص و درمان زودهنگام بیماری مونوآرتریت می تواند از تخریب مفاصل و یا تهدید سلامت بیمار جلوگیری به عمل آورد.
یک پزشک متخصص ارتوپد مجرب معمولا با بررسی نشانه ها و انجام معاینات فیزیکی، به وجود مونوآرتریت پی می برد. البته در بسیاری از موارد لازم است فرد برخی تصویربرداری های تشخیصی و آزمایش خون را نیز انجام دهد. در عمده موارد، بیماری مونوآرتریت به طور همزمان با یک بیماری حاد دیگر بروز می کند. در واقع، گاهی مونوآرتریت یک نشانه برای وجود بیماری های استخوانی، بیماری بافت های نرم و یا برخی شرایط پزشکی دیگر باشد.
علل بروز بیماری مونوآرتریت چیست؟
یکی از مهم ترین دلایل بروز اختلال مونوآرتریت وجود عفونت زمینه ای در بدن است. البته وجود برخی شرایط پزشکی ویژه نیز می تواند منجر به بروز مونوآرتریت شود. معمولا تشخیص علت ابتلا به مونوآرتریت برای پزشکان کمی دشوار است. دلیل این موضوع نیز به تنوع فاکتورهای موثر بر بروز مونوآرتریت مربوط می شود. در هر حال، در ادامه به بیان برخی از دلایل اصلی و شناخته شده ابتلا به بیماری مونوآرتریت می پردازیم.
علل اختلال مونوآرتریت ؛ بیماری نقرس
به جرات می توان گفت که شکل گیری رسوبات کریستالی مهم ترین عامل بروز بیماری مونوآرتریت خواهد بود. این اختلال معمولا تحت عنوان بیماری نقرس یا نقرس کاذب شناخته می شود.
به طور کلی، هرگاه کریستال های مربوط به اسید اوریک در بدن افراد انباشته گردند، نقرس به وجود می آید. نقرس خطر بروز التهاب در مفاصل را افزایش می دهد. مصرف زیاد گوشت قرمز، نوشیدنی های الکلی و همچنین، استفاده از نوشیدنی های شیرین شده با فروکتوز از جمله دلایل اصلی ایجاد بیماری نقرس هستند.
بیماری نقرس معمولا از چند روز تا چند هفته می تواند به طول انجامد. در شروع روند بیماری، معمولا انگشت شست پا و یا اندام تحتانی با آن درگیر می شوند. اما درد و تورم ناشی از بیماری نقرس به تدریج افزایش پیدا کرده و به اندام دیگر منتقل خواهد شد. در صورتی که بیماری نقرس در اسرع وقت درمان نشود، افزایش التهاب مفاصل و ابتلا به بیماری مونوآرتریت اجتناب ناپذیر خواهد بود.
علل بیماری مونوآرتریت ؛ وجود عفونت
وجود عفونت های زمینه ای می تواند علت ایجاد التهاب مفاصل و دلیل ابتلا به بیماری مونوآرتریت باشد. از انواع بیماری های آرتریت ناشی از عفونت می توان به آرتریت سپتیک (عفونی) اشاره نمود. معمولا وجود عفونت زمینه ای می تواند اختلال مونوآرتریت عفونی در زانو یا لگن را به وجود آورد. احساس درد و تورم در ناحیه زانو یا لگن، تب و لرز و احساس ضعف و خستگی از نشانه های ابتلا به آرتریت سپتیک هستند.
آرتریت گنوکوکی نوعی از آرتریت است که در اثر عفونت سوزاک به وجود می آید. مونوآرتریت گنوکوکی معمولا در افراد جوان و دارای توانایی جنسی به وجود می آید.
برای افرادی که تاکنون تحت جراحی تعویض مفصل قرار گرفته اند، ابتلا به بیماری مونوآرتریت دور از انتظار نیست. اگر عمل تعویض مفصل به درستی انجام نشده باشد و یا مراقبت های پس از جراحی به خوبی انجام نگیرد، بروز عفونت و التهاب در مفصل اجتناب ناپذیر خواهد بود. به این ترتیب، ممکن است فرد مدتی پس از جراحی به اختلال مونوآرتریت مبتلا شود. در صورت مشاهده علائم عفونت در ناحیه تحت جراحی، لازم است هر چه سریع تر مشکل را با پزشک خود در میان بگذارید. مصرف آنتی بیوتیک در بسیاری از مواقع می تواند به از بین بردن عفونت کمک نماید.
علل بیماری مونوآرتریت ؛ عوامل متفرقه
علاوه بر بیماری نقرس و وجود عفونت های زمینه ای، برخی شرایط پزشکی ویژه نیز می توانند مونوآرتریت را در پی داشته باشند. از جمله اختلالاتی که می توانند زمینه ایجاد اختلال مونوآرتریت را فراهم سازند، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اختلال اسپوندیلیت آنکیلوزان
- آرتروز
- ابتلا به بیماری لایم مخصوصا در ناحیه زانو
- ابتلا به آرتریت پسوریاتیک
- بروز تروما در اثر آسیب دیدگی های مختلف
- آرتریت روماتوئید که عمدتا در مفاصل کوچک رخ می دهد
نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که گاهی مونوآرتریت به عنوان یک پیش زمینه برای آرتریت روماتوئید به حساب می آید. در واقع، حدود ۵ تا ۲۰ درصد از بیمارانی که به آرتریت روماتوئید مبتلا می شوند، قبل از تشخیص قطعی آن مونوآرتریت را تجربه می کنند.
این نکته را نیز در نظر داشته باشید که در بسیاری از افراد، شرایط یاد شده، بیش از یک مفصل را درگیر خواهند کرد. به همین دلیل، در صورتی که اختلال مونوآرتریت در اسرع وقت تشخیص داده نشده و درمان نشود، التهاب ناشی از آن می تواند به مفاصل دیگر نیز منتقل شود.
علائم بیماری مونوآرتریت کدام اند؟
پیش از این اشاره کردیم که معمولا بیماری مونوآرتریت به صورت ناگهانی شروع می شود. از علائم اصلی ابتلا به این اختلال می توان به تب و درد شدید اشاره کرد. همچنین، به دلیل وجود التهاب در مفصل، ایجاد تورم در این ناحیه امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. تمامی این نشانه ها معمولا از چند ساعت تا چند روز پس از شکل گیری بیماری بروز خواهند کرد. به همین دلیل، بهتر است به محض مشاهده اولین نشانه ها، حتما مراتب را با یک پزشک متخصص و مجرب در میان بگذارید.
به طور کلی علائم اختلال مونوآرتریت را می توان به صورت زیر نام برد:
- تورم شدید در ناحیه مفصل و اطراف آن
- احساس دردی که در هنگام حرکت شدید تر می شود
- احساس ضعف در عضلات
- احساس گرما در مفصل اسیب دیده
یکی از مهم ترین نکاتی که باید به آن توجه نمود این است که علائم ابتلا به بیماری مونوآرتریت، به علل بروز آن نیز بستگی دارد. برای مثال، اگر فرد در اثر ابتلا به آرتریت روماتوئید با اختلال مونوآرتریت درگیر شده باشد، معمولا در هنگام صبح دچار سفتی مفاصل خواهد شد. البته این سفتی عمدتا یک ساعت پس از بیداری برطرف می گردد.
این در حالی است که بیماری نقرس، سفتی مفصل هنگام صبح را در بر ندارد. همچنین، در بروز اختلال مونوآرتریت ناشی از عفونت، فرد به جای سفتی مفصل، تب، لرز و درد را تجربه خواهد کرد.
اختلال مونوآرتریت چگونه تشخیص داده می شود؟
مراجعه به یک پزشک متخصص برای تشخیص صحیح و دقیق بیماری مونوآرتریت امری الزامی خواهد بود. تشخیص به موقع بیماری مونوآرتریت می تواند از تشدید آن و تخریب مفصل جلوگیری به عمل آورد. یک پزشک متخصص ارتوپد مجرب ابتدا تمامی نشانه های موجود را بررسی کرده و معاینات فیزیکی را انجام می دهد. در هنگام مراجعه به پزشک متخصص معمولا لازم است به سوالات زیر پاسخ دهید:
- زمان شروع درد یا ناراحتی
- امکان بروز حادثه یا جراحی در ماه های اخیر
- مصرف داروهای مختلف
- وجود بیماری های مزمن یا زمینه ای
- وجود احساس گرما در داخل مفصل
پزشک متخصص معمولا پس از بررسی سابقه پزشکی بیمار، معاینات فیزیکی مفصل آسیب دیده را انجام می دهد. برای مثال، لازم است مفصل به آرامی حرکت داده شود. در مواردی که فرد به عفونت زمینه ای و یا آرتریت سپتیک دچار شده است، حرکت مفصل برای او دشوار خواهد بود.
این مساله را نیز در نظر داشته باشید که معاینات فیزیکی عمدتا با درد و ناراحتی همراه هستند. اما ایجاد درد شدید، غیر عادی بوده و باید آن را به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین، گاهی پزشک پس از بررسی سوابق پزشکی بیمار، وجود اختلالاتی مانند نقرس را تشخیص می دهد.
چنانچه نتیجه حاصل از معاینات فیزیکی بیمار نیاز به بررسی های بیشتری داشته باشد، پزشک متخصص انجام برخی آزمایش ها و تصویربرداری ها را تجویز خواهد کرد. از مهم ترین روش های تشخیصی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تهیه ام آر آی
- انجام عکس برداری اشعه ایکس
- انجام نمونه برداری از مایع سینوویال
- انجام آزمایش خون
بیماری مونوآرتریت چگونه درمان می شود؟
شناسایی علت بروز یک بیماری در انتخاب بهترین روش درمانی برای آن اهمیت دارد. در واقع، گاهی ممکن است اختلال مونوآرتریت به عنوان یک نشانه اورژانسی برای بیماری های دیگر باشد. برای مثال، مونوآرتریت برای افراد مبتلا به آرتریت سپتیک یا عفونت های حاد یک نشانه مهم به حساب می آید. به این ترتیب، درمان آرتریت سپتیک و یا عفونت های زمینه ای حاد، می تواند بیماری مونوآرتریت را نیز برطرف نماید.
با این حال، انجام برخی مراقبت ها و اقدامات درمانی کمک می کند تا بیمار سلامت خود را به دست آورد. از جمله اقدامات درمانی برای اختلال مونوآرتریت می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- مصرف مسکن های بدون نسخه
- فیزیوتراپی
- اصلاح سبک زندگی
- انجام برخی از فعالیت های مناسب مانند حرکات کششی
- استراحت کافی
- یخ درمانی مفصل (در صورت صلاحدید پزشک)
فرد در اثر ابتلا به بیماری نقرس دچار اختلال مونوآرتریت
در صورتی که فرد در اثر ابتلا به بیماری نقرس دچار اختلال مونوآرتریت شده باشد، مصرف برخی داروهای تخصصی برای کاهش تجمع اسید اوریک مفید است. همچنین، معمولا پزشک متخصص در چنین مواردی استفاده از یک رژیم غذایی کم پورین را تجویز می کند. کاهش پورین موجود در غذا، سطح اسید اوریک را کاهش می دهد. زیرا در اثر تجزیه پورین اسید اوریک تولید می شود که ازدیاد آن باعث شکل گیری رسوب کریستالی و در نهایت ایجاد نقرس خواهد شد.
برای مواردی که فرد در اثر وجود عفونت های زمینه ای به اختلال مونوآرتریت دچار می شوند، پزشک متخصص، آنتی بیوتیک های داخل وریدی یا خوراکی را برای وی تجویز می کند. در عمده موارد، مصرف این آنتی بیوتیک ها می تواند عفونت و در نتیجه التهاب مفصل را دهد. این نکته را در نظر داشته باشید که هر گونه سهل انگاری در درمان بیماری آرتریت سپتیک می تواند اثرات جدی بر زندگی فرد داشته باشد. کما و مرگ از عوارض جدی این بیماری به حساب می آید.
در چه مواردی برای درمان مونوآرتریت باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که به تازگی تحت جراحی های مختلف مفصل قرار گرفته باشید، ممکن است علائمی غیر از درد مفصل را تجربه کنید. در چنین مواردی مراجعه به پزشک اقدامی محافظه کارانه به حساب می آید.
همچنین، اگر در ناحیه جراحی احساس درد، تورم، گرما و قرمزی ناگهانی دارید، ممکن است این موارد بیانگر بروز عفونت باشند. در اصل، تب بالا به همراه علائم مونوآرتریت، معمولا نشان دهنده وجود عفونت خواهند بود. همچنین گاهی در اثر شکستگی یا رگ به رگ شدن، مفصل و نواحی اطراف آن دچار درد و تورم می شوند. در چنین شرایطی نیز مراجعه به یک پزشک متخصص خالی از لطف نیست.
این نکته را در نظر داشته باشید که گاهی احساس درد در ناحیه مفصل چندان زیاد نیست. اما اگر این درد به مدت طولانی ادامه داشته باشد و کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد، بهتر است هر چه سریع تر به یک پزشک حاذق مراجعه نمود. وجود تورم و قرمزی در ناحیه مفصل حتما باید توسط یک پزشک مجرب بررسی گردد.
سوالات متداول
آیا بیماری مونوآرتریت خطرناک است؟
بیماری مونوآرتریت در اثر ایجاد التهاب در مفاصل به وجود می آید. در صورتی که علت ایجاد التهاب برطرف شود، این بیماری نیز درمان می گردد و جای نگرانی نیست.
بیماری مونوآرتریت در کدام مفاصل بروز می کند؟
بسته به اینکه علت ایجاد مونوآرتریت چیست، مفصل درگیر می تواند متفاوت باشد. برای مثال، اگر بیماری مونوآرتریت در اثر نقرس به وجود آید، معمولا زانو اولین مفصل درگیر خواهد بود.
چگونه می توان بیماری مونوآرتریت را درمان کرد؟
برای درمان اختلال مونوآرتریت باید به یک پزشک متخصص مراجعه نمود. رفع عفونت های زمینه ای و یا درمان بیماری نقرس، عملا بیماری مونوآرتریت را درمان خواهد کرد.
کلینیک مجهز و تخصصی فیزیوتراپی ایرانیان در اصفهان
به طور کلی، مجموعه سلامت ایرانیان شامل کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان، باشگاه بدنسازی ایرانیان و استخر آب درمانی ایرانیان تمام تلاش خود را برای بهبود بیماران به کار گرفته است. این مجموعه تحت مدیریت علی رضا صدیقی و دکتر مهدی صدیقی متخصص طب فیزیوتراپی و توانبخشی اداره می گردد. برای آشنایی بیشتر با مجموعه سلامت ایرانیان و خدمات ارائه شده توسط این مجموعه می توانید به صفحه اینستاگرام فیزیوتراپی ایرانیان مراجعه نمایید.
