تنگی فورامینال چیست

ب تنگی فورامینال چیست | علت و روش درمان تنگی فورامینال چیست؟

تنگی فورامینال (Foraminal Stenosis) نوع خاصی از تنگی کانال نخاعی است که به تغییر در وضعیت دیسک ها، مهره ها و فواصل بین آن ها بستگی دارد. به طور کلی، ساختار هر مهره کمری به گونه ای است که دو حفره در دو طرف آن وجود دارد. به این حفره ها، حفره های فورامن (Foramen) می گویند. رشته های عصبی نخاع از درون این حفره ها عبور کرده و به سمت پاها می روند.

گاهی ممکن است حفره های فورامن به دلایل مختلفی باریک تر از حالت طبیعی شده و یا سفت شوند. در چنین شرایطی به رشته های عصبی عبور کننده از آن ها فشار اضافی وارد می شود. این حالت را تنگی فورامینال می گویند که معمولا با درد و بی حسی و یا احساس ضعف در اندام مختلف خود را نشان می دهد.

در افرادی که با تنگی فورامینال روبرو می شوند، علائم درد و بی حسی در سمتی که عصب گیر می افتد بیشتر است. برای مثال، اگر در یک فرد حفره عصبی سمت چپ دچار سفتی شود، در سمت چپ گردن، بازو و پشت پا احساس درد تشدید خواهد شد. برای مواردی هم که هر دو حفره فورامن یک مهره دچار تنگی شوند، تنگی حفره عصبی دو طرفه یا تنگی فورامینال دو طرفه رخ می دهد.

تنگی فورامینال که زیرمجموعه ای از اختلال تنگی کانال نخاعی به حساب می آید، ممکن است هیچ علائمی در شخص ایجاد نکند. در چنین مواردی نیازی به درمان نداشته و فرد می تواند تا مدت ها با آن سر کند. اما اگر این اختلال به وضعیت حادی برسد و درمان نگردد، فلج شدن شخص اجتناب ناپذیر خواهد شد.

تنگی فورامینال چیست؟

ساختار ستون فقرات شامل مهره ها، دیسک ها و رشته های عصبی است که با یکدیگر در ارتباط هستند. هر مهره به کمک دیسک های ژله ای نگه داشته می شود تا در برابر ضربه و آسیب مقاوم باشد. از سوی دیگر هر کدام از مهره ها دارای دو حفره عصبی هستند که رشته های عصبی نخاع از درون آن گذشته و به سمت پاها منشعب می گردند. این حفره ها را فورامن می گویند.

اگر به هر یک از دیسک ها آسیب یا ضربه ای وارد گردد، این بالشتک های ژله ای دچار تغییر حالت و وضعیت می شوند. همین مساله می تواند به حفره های عصبی فورامن فشار وارد آورده و در نهایت منجر به فشردگی رشته های نخاعی گردد. تنگی فورامینال به تنگ شدن یا باریک شدن حفره های عصبی فورامن می گویند که می تواند با درد و بی حسی در کمر، گردن و پاها بروز نماید.

رشته های عصبی عبور کننده از حفره های فورامن، به سراسر بدن انتشار می یابند. بنابراین، تنگ شدن و تغییر وضعیت آن ها می تواند عملکرد اندام های مختلف را تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال، تنگی فورامینال منجر به احساس درد، بی حسی و ضعف در بخش هایی از بدن خواهد شد.

علائم اختلال تنگی فورامینال چیست؟

تنگی فورامینال در نقاط مختلفی از ستون فقرات می تواند ایجاد گردد. به همین دلیل، علائم هر نوع از آن نیز می تواند متفاوت باشد. در ادامه به معرفی انواع تنگی فورامینال خواهیم پرداخت.

فورامینال سرویکال

به طور کلی، تنگی فورامینال دقیقا زمانی بروز می کند که حفره عصبی فورامن تنگ شده باشد. این مساله باعث می شود تا به رشته های عصبی نخاعی فشار وارد شود. در نتیجه درد و سوزش شدید در ناحیه آسیب دیده امری اجتناب ناپذیر خواهد بود.

در فورامینال سرویکال درد ناشی از تنگی فورامینال از گردن شروع شده و به سمت شانه ها و بازوها منتشر می گردد. گاهی حتی در دست ها و بازوهای شخص مبتلا به تنگ شدگی حفره فورامن، احساس گزگز، سوزن سوزن شدن و ضعف و بی حسی ایجاد خواهد شد.

فورامینال توراسیک

در این نوع از تنگی فورامینال یکی از مهره های پشت در قسمت بالای کمر دچار تنگی یا باریکی می شود. رشته های عصبی که در این قسمت از کمر متحمل فشار می شوند، منجر به بروز درد و بی حسی در قسمت جلوی بدن خواهند شد.

فورامینال کمری

تنگی فورامینال می تواند در ناحیه پایین کمر ایجاد شده و قسمت تحتانی کمر را تحت تاثیر قرار دهد. این حالت از تنگی فورامینال را فورامینال کمری می نامند. بی حسی، سوزن سوزن شدن، احساس ضعف در باسن، پاها و یا ساق پاها از علائم فورامینال کمری به حساب می آیند. البته گاهی فورامینال کمری را همان اختلال عصبی سیاتیک نیز می نامند. درد ناشی از این نوع اختلال در اثر برخی فعالیت ها نظیر خم شدن، چرخش، سرفه و یا عطسه بدتر خواهد شد.

علل بروز تنگی فورامینال چیست و در چه کسانی شدیدتر است؟

علل ابتلا به اختلال تنگی فورامینال در افراد مختلف می تواند متفاوت باشد. این مساله تا حد زیادی به افزایش سن و یا بیماری های استخوانی زمینه ای می تواند وابسته باشد. در ادامه به برخی از علل ابتلا به بیماری تنگی فورامینال خواهیم پرداخت.

انجام فعالیت های سنگین

افزایش سن در افراد مختلف، احتمال ابتلا به تنگی فورامینال و یا گیر کردن عصب در قسمت پایین کمر (سیاتیک) را تشدید می سازد. فرسودگی در اثر فعالیت های سنگین و یا بیماری هایی نظیر آرتریت، منجر به بروز تغییرات قابل توجه در عملکرد ستون فقرات خواهد شد. در نتیجه همه افراد حتی جوان ها نیز ممکن است به اختلال تنگی فورامینال دچار گردند.

فتق دیسک

از علل دیگر بروز بیماری تنگی فورامینال می توان به بیماری برآمدگی یا فتق دیسک اشاره نمود. دیسک های ژله ای کمر، بالشتک هایی هستند که از مهره های ستون فقرات شخص حمایت می کنند. دیسکی که در اثر ضربه، به حفره فورامن فشار وارد کند منجر به تنگ شدگی حفره فورامن خواهد شد. این وضعیت عمدتا در نواحی پایین کمر ایجاد می شود.

رشد خارهای استخوانی

از علل دیگر تنگی فورامینال می توان به رشد استخوان در داخل یا اطراف حفره فورامن اشاره نمود. بروز خارهای استخوانی در داخل حفره ها باعث کاهش فضای مورد نیاز رشته های عصبی شده و به آن ها فشار وارد می آورد. این خارها عمدتا در اثر شرایط آسیب زا نظیر استئوآرتریت ایجاد می گردند.

علل متفرقه ابتلا به تنگ شدگی حفره فورامن

برخی از علل متفرقه ای که می توانند در نهایت منجر به تنگی فورامینال گردند عبارت اند از:

• تغییر اندازه رباط های اطراف ستون فقرات
• اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis)
• کیست یا تومور
• بیماری استخوان، مانند بیماری پاژه
• شرایط ژنتیکی مانند کوتوله بودن

تنگی فورامینال چگونه تشخیص داده می شود؟

یکی از نشانه های بارز در تشخیص بیماری تنگی فورامینال، احساس بی حسی و درد انتشار شونده در بازوها یا پاهای فرد مبتلا است. البته با این شرط که حالت یاد شده تا چند روز ادامه یابد. در چنین مواردی باید به پزشک مراجعه کنید تا علت درد و یا بی حسی تعیین گردد.

پزشک متخصص در اولین ملاقات حضوری، سوالاتی درباره زمان شروع درد و شدت آن می پرسد. سپس با انجام معاینه فیزیکی، برخی عوامل نظیر حرکت اندام، قدرت عضلانی، سطح درد و بی حسی و شدت واکنش های فرد را می سنجد. در نهایت، برای تشخیص دقیق تر بیماری، روش های تصویربرداری یا انجام آزمایش های مختلف شامل موارد زیر تجویز خواهد شد.

تصویربرداری اشعه ایکس

این نوع تصویربرداری برای مشاهده وضعیت استخوان های ستون فقرات و تنگ شدن حفره ها مفید است.

اسکن ام آر آی

اسکن ام آر آی آسیب های وارد بر بافت های نرم مانند دیسک ها یا رباط ها را نشان می دهد.

سی تی اسکن

تصویربرداری به روش سی تی اسکن کمک می کند تا جزییات بیشتری درباره ساختار ستون فقرات به دست آید. سی تی اسکن کمک می کند تا خارهای استخوانی ایجاد شده در نزدیکی مهره های فورامن به خوبی تشخیص داده شوند.

الکترومیوگرافی و هدایت عصبی

آزمایش الکترومیوگرافی و هدایت عصبی به طور همزمان قابل انجام هستند. این آزمایش ها به پزشک کمک می کنند تا عملکرد عصبی را به طور دقیق بررسی کند. علائم ناشی از فشار وارد بر رشته های عصبی نخاعی از طریق نتایج الکترومیوگرافی و هدایت عصبی قابل بررسی خواهد بود.

اسکن استخوانی

آزمایش اسکن استخوانی وجود یا عدم وجود بیماری هایی نظیر آرتریت، شکستگی، عفونت و تومور را نشان می دهد.

انواع بیماری تنگی فورامینال کدام اند؟

شدت بیماری تنگی فورامینال به میزان تنگ شدگی حفره فورامن بستگی دارد. معیاری که می توان بر اساس آن شدت بیماری تنگی فورامینال را تشخیص داد، تصویر ام آر آی بیمار است. به طور کلی، رتبه بندی بیماری تنگی فورامینال عبارت است از:

• درجه ۰ = بدون تنگی حفره
• درجه ۱ = وجود تنگی خفیف بدون ایجاد تغییرات فیزیکی در رشته های عصبی
• درجه ۲ = تنگی متوسط ​​بدون تغییر فیزیکی در رشته عصبی
• درجه ۳ = تنگی شدید حفره ها که فروپاشی رشته عصبی را نشان می دهد

آیا ابتلا به تنگی فورامینال قابل درمان است؟

تنگی فورامینال از اختلالات شایع در افراد میانسال و مسن محسوب می شود. اما در بسیاری از افراد این اختلال هیچ گونه علائمی ایجاد نکرده و فرد می تواند با آن زندگی کند. برای افرادی که به نوع حاد اختلال تنگی فورامینال دچار می شوند، اگر این اختلال به موقع درمان نشود، باعث فلج شدن آن ها خواهد شد.

نکته ای که درباره ابتلا به تنگی فورامینال وجود دارد این است که در بسیاری از موارد نمی توان از آن پیشگیری نمود. اما در صورت تنگ شدگی حفره فورامن، می توان با فعالیت های اصولی و حفظ وزن مناسب، عوارض آن را کاهش داد. اصلاح وضعیت نشستن، ورزش کردن، بلند کردن اجسام سنگین و مواردی از این قبیل می توانند به پیشگیری از آسیب کمر کمک کند.

روش های درمان اختلال تنگی فورامینال کدام اند؟

درمان تنگی فورامینال به علل ایجاد آن بستگی شدیدی دارد. به همین دلیل روش های درمان این اختلال متنوع است. البته در بسیاری از موارد می توان با اصلاح روش انجام فعالیت های روزانه و یا انجام برخی حرکات اصلاحی نظیر تمرینات کششی و یا مصرف داروهای مسکن به بهبود آن کمک کرد. در ادامه به برخی از مهم ترین روش های درمان تنگی فورامینال اشاره خواهیم کرد.

اصلاح فعالیت های روزمره

یکی از راه های رایج برای بهبود و درمان تنگی فورامینال، استراحت به مدت چند روز است. البته افرادی که

با درد، بی حسی و ضعف عصبی ناشی از این بیماری درگیر هستند، نباید به مدت طولانی بدون فعالیت

باشند. زیرا با افزایش بی تحرکی بدن، تشدید علائم یاد شده اجتناب ناپذیر است. به طور کلی، انجام حرکاتی

که تاثیر منفی بر شدت درد بیمار ندارند، بلامانع است. بهتر است در حین استراحت، از کمپرس سرد و گرم نیز کمک

گرفته شود. این کار بر کاهش درد ناشی از تنگی فورامینال اثر بسزایی دارد.

انجام فیزیوتراپی

معمولا در درمان انواع بیماری های اسکلتی و عضلانی، استفاده از درمان های مکمل از جمله فیزیوتراپی

حرف اول را می زند. برای درمان اختلال تنگی فورامینال نیز درمان فیزیوتراپی نقش بسزایی خواهد داشت.

انجام حرکات کششی و تمرینات مخصوص برای تثبیت ستون فقرات و افزایش دامنه حرکتی عضلات از

درمان های فیزیوتراپی محسوب می شوند. تمرینات اصلاحی می توانند به کاهش تنگ شدگی حفره فورامن

نیز کمک کنند. بهتر است برای درمان فیزیوتراپی خود یک فیزیوتراپیست معتبر و مطمئن بیابید. در غیر این صورت

ممکن است نتیجه مورد نظر را از درمان دریافت نکنید. تقویت عضلات حمایتگر ستون فقرات به کمک درمان

فیزیوتراپی، رفع تنگی فورامینال را ساده تر می کند. کاهش وزن از طریق انجام ورزش های اصولی نیز فشار وارد

بر ستون فقرات و رشته های عصبی را کم تر خواهد کرد.

استفاده از بریس و ابزار پزشکی

استفاده از ابزار حمایت کننده در قسمت های مختلف بدن می تواند درمان تنگ شدگی حفره فورامن را ساده تر

کند.برای مثال، در مواردی که تنگی فورامینال باعث فشردگی عصب گردن و درد ناحیه گردن می شود،

پزشک استفاده از گردن بند یا یقه بند را توصیه می کند. این کار باعث محدودیت حرکت گردن و استراحت

آن خواهد شد و درد را تسکین می دهد.

دارو درمانی تنگی فورامینال

برای کاهش درد ناشی از تنگ شدگی حفره فورامن می توان از داروهای مسکن و داروهای ضد التهابی

غیر استروئیدی استفاده کرد. پزشک معمولا داروهایی نظیر آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن را با این هدف

تجویز می کند. این داروها التهاب را کاهش داده و درد را تسکین خواهد داد.

مصرف کورتیکواستروئیدهای خوراکی مانند پردنیزون (دلتازون) نیز با کاهش التهاب،شدت درد را کاهش می دهد. تزریق استروئید نیز راه دیگری برای تسکین درد ناشی از تنگی فورامینال است.

انجام عمل جراحی

در برخی موارد که شرایط بیمار حاد باشد، ممکن است به درمان های ساده پاسخ ندهد. در چنین

شرایطی پزشک با انجام جراحی، علت تنگی فورامینال را رفع نموده و بیمار را درمان خواهد کرد. برای

مثال، اگر فتق دیسک باعث این مشکل شده باشد، باید دیسک برآمده را از بین .

کلینیک مجهز و تخصصی فیزیوتراپی ایرانیان

به طور کلی، مجموعه سلامت ایرانیان شامل کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان، باشگاه بدنسازی ایرانیان

و استخر آب درمانی ایرانیان تمام تلاش خود را برای بهبود بیماران به کار گرفته است. این مجموعه تحت

مدیریت علی رضا صدیقی و دکتر مهدی صدیقی متخصص طب فیزیوتراپی و توانبخشی اداره می گردد.

برای آشنایی بیشتر با مجموعه سلامت ایرانیان و خدمات ارائه شده توسط این مجموعه می توانید به

صفحه اینستاگرام فیزیوتراپی ایرانیان مراجعه نمایید.