درد استخوان دنبالچه (کوکسیدینیا): علائم و درمان آن
درد دنبالچه (کوکسیدینیا) می‌تواند کارهای روزمره را در بهترین حالت، ناراحت‌کننده و در بدترین حالت، غیرقابل تحمل کند. استفاده از درمان‌های خانگی و تغییر عادت‌هایی مانند نشستن بیش از حد طولانی، بزرگ‌ترین تفاوت ها را در کاهش درد دنبالچه ایجاد می‌کند.
درد استخوان دنبالچه
درد دنبالچه یا کوکسیدینیا می‌تواند یک درد مبهم یا درد شدید، در انتهای ستون فقرات شما ایجاد کند. ممکن است هنگام ایستادن، داشتن رابطه جنسی و یا حتی رفتن به دستشویی، برای شما دردناک باشد. معمولاً طی چند هفته یا چند ماه خودبه‌خود از بین می‌رود. این بیماری در زنان بسیار شایع‌تر از مردان است. گاهی اوقات علت ایجاد درد دنبالچه ناشناخته است، اما علل شایع آن، شامل آسیب ناشی از افتادن یا عفونت زایمان یا نشستن بیش ازحد طولانی روی یک سطح سخت است. بسیار نادر اتفاق می‌افتد که درد دنبالچه ممکن است ناشی از سرطان باشد.
ممکن است سرطان از نوع سرطان استخوان یا نوع دیگری باشد که به استخوان سرایت می‌کند که به آن سرطان متاستاتیک می‌گویند. علت هر چه باشد، اگر درد بهبود نیافت، باید به پزشک مراجعه کنید. تشخیص به‌موقع آن‌که چه چیزی باعث این مشکل شده است، کمک می‌کند تا زودتر بتوانید آن را درمان کنید و احساس بهتری داشته باشید. این مقاله بررسی عمیقی از علل درد دنبالچه و یا همان کوکسیدینیا، تشخیص و گزینه‌های درمان غیر جراحی و جراحی را ارائه می‌کند.
آناتومی دنبالچه
دنبالچه به‌صورت یک آرایش مثلثی از استخوان است که قسمت پایینی ستون فقرات را در زیر استخوان خاجی تشکیل می‌دهد. دنبالچه از نظر شکل ظاهری شبیه به دم می‌ماند، به همین دلیل است که به آن دنبالچه می‌گویند. بسته به اینکه رشد فرد چگونه بوده باشد، دنبالچه ممکن است از سه تا پنج استخوان مختلف تشکیل شده باشد که توسط مفاصل جوش‌خورده یا نیمه جوش‌خورده و یا رباط‌های دیسک مانند، به هم متصل شده‌اند.
دنبالچه از طریق مفصل ساکروکسیژیال به ساکروم متصل می‌شود. حرکت محدودی بین دنبالچه و ساکروم وجود دارد. دنبالچه معمولاً با حرکت لگن و پاها، کمی به جلو یا عقب حرکت می‌کند. زمانی که فرد می‌نشیند یا می‌ایستد، استخوان‌های تشکیل‌دهنده لگن (از جمله دنبالچه)، اندکی به سمت بیرون و داخل می‌چرخند تا بدن را بهتر پشتیبانی و متعادل کنند.
عملکرد دنبالچه
اگرچه استخوان دنبالچه در بدن انسان، وستیژیال (به عنوان یک زائده) در نظر گرفته می‌شود، اما عملکردی در لگن دارد. به عنوان مثال، دنبالچه، بخشی از یک تکیه‌گاه برای فردی است که در وضعیت نشسته قرار دارد. وزن بین قسمت‌های پایینی دو استخوان لگن (ایسکیوم) و دنبالچه توزیع می‌شود و هنگامی‌که فرد نشسته است، تعادل و ثبات را فراهم می‌کند. دنبالچه، نقطه اتصال بسیاری از عضلات کف لگن است. این ماهیچه‌ها به حمایت از مقعد و کمک به اجابت مزاج، حمایت از واژن در زنان کمک می‌کنند. همچنین در کمک به راه رفتن، دویدن و حرکت دادن پاها، نقش مؤثری دارد.
عوامل مؤثر در ایجاد درد دنبالچه
شایع‌ترین علت درد دنبالچه، آسیب مستقیم به دنبالچه است. استخوان‌های دنبالچه ممکن است به‌طور مستقیم مثلاً در اثر سقوط از ارتفاع آسیب ببیند. همچنین ممکن است در طول زمان، به دلیل فعالیت‌های تکراری، این ناحیه دچار آسیب شود. از آنجایی که بسیاری از ماهیچه‌ها و رباط‌ها به دنبالچه می‌چسبند، از این رو، درد دنبالچه همچنین می‌تواند ناشی از آسیب به این ماهیچه‌ها و رباط‌ها باشد. از دیگر آسیب‌های رایج دنبالچه:
استرس مکرر
فعالیت‌هایی که باعث وارد شدن فشار طولانی‌مدت به دنبالچه می‌شوند، مانند اسب‌سواری و یا نشستن طولانی‌مدت روی سطوح سخت، ممکن است باعث شروع درد در دنبالچه شود. درد دنبالچه ناشی از این دلایل، معمولاً دائمی نیست، اما در صورتی که التهاب و علائم ایجادشده، کنترل نشود، درد ممکن است با گذشت زمان مزمن شود و منجر به تغییر طولانی‌مدت در حرکت مفصل ساکروکوکسیژیال شود.
ترومای حاد
آسیب ناگهانی به دنبالچه، می‌تواند باعث درد دنبالچه شود. به عنوان مثال، فرد ممکن است در حین اسکی، با یک ضربه شدید، به زمین بیفتید. این می‌تواند باعث التهاب یا کشیدگی ساختارهای اطراف دنبالچه شما شود. آسیب ممکن است باعث کبودی یا شکستگی استخوان شود. به‌ندرت ممکن است مفصل بین دنبالچه و استخوان خاجی شما دررفته باشد. این استخوان مثلثی شکل در پایه ستون فقرات قرار دارد.
زایمان واژینال
زایمان طبیعی، می‌تواند باعث درد دنبالچه شود. این امر مخصوصاً در صورتی صادق است که زایمان، به‌سختی انجام شود. این به این دلیل است که سر نوزاد به بالای دنبالچه فشار وارد می‌کند. همچنین استفاده از فورسپس برای به دنیا آوردن نوزاد نیز می‌تواند به درد دنبالچه منجر شود. درد دنبالچه پس از زایمان، اغلب به دلیل کبودی استخوان یا کشیدگی رباط ایجاد می‌شود. با این حال، گاهی اوقات، استخوان دنبالچه ممکن است شکسته شود.
اسپاسم عضلات کف لگن
دنبالچه، جایی است که لایه عمیقی از عضلات کف لگن به آن متصل می‌شود. عضلات کف لگن به حمایت از بسیاری از اندام‌های داخلی بدن شما کمک می‌کنند. اسپاسم عضلانی و تحریک این عضلات می‌تواند باعث سندرم لواتور آنی شود. این وضعیتی است که باعث درد مبهم و دردناک می‌شود. این درد اغلب در استخوان دنبالچه احساس می‌شود. همچنین ممکن است در رکتوم، چند اینچ آخر روده بزرگ احساس شود.
درد عصبی
گانگلیون ایمپار، مجموعه‌ای از اعصاب است که در جلوی قسمت بالایی دنبالچه قرار دارد. فعالیت بیش‌ازحد یا تحریک این اعصاب ممکن است باعث درد مکرر دنبالچه شود.
چاقی
چرخش لگن، از جمله حرکت دنبالچه، معمولاً در افرادی که اضافه‌وزن دارند، کاهش می‌یابد. چنین وضعیتی، منجر به وارد شدن فشار مداوم بر روی دنبالچه و افزایش احتمال ایجاد درد در دنبالچه می‌شود. یک مطالعه تحقیقاتی نشان داده است، در صورتی که شاخص توده بدنی (BMI) بیش از ۲۷.۴ در زنان و ۲۹.۴ در مردان باشد، خطر ابتلا به کوکسیدینیا یا درد دنبالچه را به دنبال استرس‌های مکرر یا آسیب، افزایش می‌دهد.
توجه: اگر درد خفیف یا متوسط باشد، ممکن است نیازی به شناسایی علت دقیق کوکسیدینیا نباشد. با این حال، در برخی موارد، درد دنبالچه، شدید است یا منشأ جدی دارد، بنابراین مهم است که برای تشخیص به‌موقع علت آن، به پزشک مراجعه کنید تا بتوان آن را به بهترین نحو درمان کرد.
نشانه‌های کوکسیدینیا
درد دنبالچه معمولاً با علائم خاصی همراه است که گاهی اوقات می‌تواند نشان‌دهنده چگونگی بروز درد باشد. کوکسیدینیا ممکن است با یک یا ترکیبی از نشانه‌های زیر مشخص شود:
درد و حساسیت موضعی
به‌طور کلی درد به دنبالچه محدود می‌شود و از ناحیه لگن یا اندام تحتانی، نمی‌تواند باشد.معمولاً به عنوان یک درد دردناک توصیف می‌شود و می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. سفتی یا ناراحتی عمومی در اطراف دنبالچه ممکن است ثابت باشد، یا درد ممکن است همراه با حرکت یا فشار ظاهر شود. افزایش درد با نشستن کوکسیدینیا به‌طور کلی هنگامی که وزن روی استخوان دنبالچه قرار می‌گیرد، شدیدتر است، مانند زمانی که فرد در حالت نشسته به عقب متمایل می‌شود. به همین ترتیب، نشستن روی سطوح سخت (مانند یک نیمکت چوبی یا یک صندلی تاشو فلزی) بدون بالشتک نرم یا تکیه دادن پشت به دیوار، فشار بیشتری به دنبالچه وارد می‌کند و باعث بدتر شدن درد دنبالچه می‌شود.
دردی که هنگام حرکت از حالت نشسته به ایستاده بدتر می‌شود
هنگام حرکت از حالت نشسته به حالت ایستاده یا بالعکس، چرخش استخوان‌های لگن
و حرکات ماهیچه‌ای که به این چرخش کمک می‌کند ممکن است دردناک باشد. ممکن
است ایستادن یا نشستن دشوار باشد و نیاز باشد که فرد به چیزی تکیه دهد تا ثبات
بهتری ایجاد کند. دردی که ممکن است با اجابت مزاج یا مقاربت افزایش یابد. به دلیل
نزدیکی دنبالچه به مقعد و اندام تناسلی، برخی از بیماران درد شدیدی را در هنگام مقاربت
یا اجابت مزاج تجربه می‌کنند.
این نشانه‌هایی را که در بالا به آن‌ها اشاره شد، ممکن است از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت
باشد. در حقیقت، نوع و شدت درد، به آناتومی منحصربه‌فرد در فرد مبتلا و ساختارهای زیرین ایجادکننده
درد، بستگی دارد. اگر ناپایداری ساختاری استخوان‌ها ادامه داشته باشد و عضلات و رباط‌های اطراف کشیده
شوند و یا اگر التهاب موضعی وجود داشته باشد، درد دنبالچه این پتانسیل را دارد که مزمن شود و بیش از ۳ ماه طول بکشد.
درمان درد دنبالچه
بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند که درمان‌های غیر جراحی، تقریباً در ۹۰ درصد موارد کوکسیدینیا، موفقیت‌آمیز هستند. مهم‌ترین بخش درمان معمولاً شامل خود مراقبتی است که می‌تواند بدون کمک یک متخصص پزشکی انجام شود، درمان‌های خود مراقبتی مانند:
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
داروهای ضدالتهابی رایج، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، به کاهش التهاب در اطراف دنبالچه که معمولاً علت درد است، کمک می‌کنند.
کیسه یخ یا سرد
استفاده از یخ یا کیسه سرد، چند بار در روز، آن هم در چند روز اول پس از شروع درد، می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند که معمولاً پس از آسیب رخ می‌دهد و بر درد می‌افزاید.
گرما یا پد حرارتی
اعمال گرما به پایین ستون فقرات پس از چند روز اول درد ممکن است به کاهش تنش عضلانی کمک کند که ممکن است درد دنبالچه را همراه یا تشدید کند.
اصلاح فعالیت
تغییر در فعالیت‌های روزمره می‌تواند به کاهش فشار از دنبالچه و کاهش درد کمک کند. این اصلاح فعالیت ممکن است شامل استفاده از میز ایستاده برای جلوگیری از نشستن طولانی‌مدت، استفاده از بالش برای برداشتن وزن از دنبالچه یا تنظیم وضعیت بدنی باشد تا وزن از دنبالچه هنگام نشستن برداشته شود.
بالش‌های طبی
می‌توانید از یک بالش سفارشی و طبی استفاده کنید تا فشار را از روی دنبالچه در هنگام نشستن کم کند. بالش‌هایی برای تسکین کوکسیدینیا ممکن است مفید باشند، شامل بالش‌های U شکل یا V شکل یا بالش‌های گوه‌ای با بریدگی یا سوراخ در محل استخوان دنبالچه است. از چنین بالش‌هایی می‌توانید در ماشین و همچنین در دفتر کار، کلاس درس یا خانه استفاده کنید.
تغییر رژیم غذایی
اگر درد دنبالچه ناشی از حرکات روده یا یبوست باشد یا با آن تشدید شود، افزایش مصرف فیبر و آب و همچنین نرم‌کننده‌های مدفوع توصیه می‌شود.
در صورتی که درمان‌های فوق به مدیریت یا کاهش درد دنبالچه کمک نکند، ممکن است درمان‌های اضافی توسط پزشک، کایروپراکتیک یا سایر متخصصان پزشکی انجام شود.
درمان‌های غیر جراحی اضافی برای بهبود درد دنبالچه
اگر درد دنبالچه، دائمی یا شدید باشد، گزینه‌های درمانی غیر جراحی اضافی برای کوکسیدینیا ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تزریق درمانی
تزریق یک عامل بی‌حس‌کننده (لیدوکائین) و یا استروئید (برای کاهش التهاب) در ناحیه اطراف دنبالچه، ممکن است باعث تسکین درد در آن ناحیه شود. پزشک از راهنمایی تصویربرداری استفاده می‌کند تا اطمینان حاصل شود که تزریق در ناحیه صحیح انجام می‌شود. تسکین درد می‌تواند از ۱ هفته تا چندین سال طول بکشد. اگر اولین تزریق مؤثر باشد، بیماران ممکن است تا ۳ تزریق در سال دریافت کنند.
ماساژ درمانی
کوکسیدینیا ممکن است با ماساژ دادن عضلات منقبض کف لگن که به دنبالچه می‌چسبند، کاهش یابد. ماهیچه‌های منقبض‌شده در این ناحیه، می‌توانند فشار بیشتری بر روی رباط‌ها و مفصل ساکروکوکسیژیال وارد کنند و تحرک آن را محدود کنند.
کشش
کشش آرام رباط‌های متصل به دنبالچه می‌تواند در کاهش تنش عضلانی در ناحیه دنبالچه مفید باشد. فیزیوتراپیست، کایروپراکتیک، متخصص توانبخشی یا سایر پزشکان آموزش‌دیده، می‌توانند در مورد کشش‌های مناسب برای تسکین درد دنبالچه راهنمایی ارائه دهند.
الکتروتراپی با دستگاه فیزیوتراپی TENS
در این دستگاه، واحدهای محرک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS) از تحریک الکتریکی استفاده می‌کنند که در انتقال سیگنال‌های درد از دنبالچه به مغز اختلال ایجاد می‌کند. این دستگاه‌ها می‌توانند گزینه خوبی برای بیمارانی باشند که می‌خواهند مصرف داروها را به حداقل برسانند. انواع مختلفی از واحدهای TENS وجود دارد، برخی از آن‌ها از تحریک با فرکانس بالا استفاده می‌کنند و برخی دیگر از تحریک فرکانس پایین استفاده می‌کنند که هرکدام نتایج متفاوتی دارند.
جراحی
برای درد مداومی که با درمان غیر جراحی و یا اصلاح فعالیت کاهش نمی‌یابد، برداشتن تمام یا بخشی از دنبالچه با جراحی (کوکسیژکتومی) یک گزینه درمانی است. برخی معتقدند که یک دوره دوماهه درمان غیر جراحی کافی است، در حالی که برخی دیگر پیشنهاد می‌کنند که درمان غیر جراحی باید بین سه تا هشت ماه قبل از جراحی انجام شود. جراحی کوکسیژکتومی به ندرت توصیه و انجام می‌شود. در حالی که خود جراحی یک عمل نسبتاً ساده است، اما بهبودی پس از جراحی می‌تواند یک فرآیند طولانی و ناراحت‌کننده برای بیمار باشد.
چرا آسیب دنبالچه در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد؟
به طور کلی، آسیب دنبالچه در زنان بسیار شایع‌تر از مردان است. برخی از منابع پزشکی دریافته‌اند که زنان، پنج برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به کوکسیدینیا یا همان درد دنبالچه هستند. آسیب‌های دنبالچه در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد، زیرا:
- ساختار لگنی در زنان وسیع‌تر است که ممکن است میزان چرخش لگن را کاهش دهد و دنبالچه را بیشتر در معرض آسیب قرار دهد.
- زنان تمایل دارند هنگام نشستن، وزن بیشتری بر روی دنبالچه وارد کنند که این امر آن‌ها را بیشتر در معرض آسیب قرار می‌دهد.
- زایمان که ممکن است باعث آسیب حاد در هنگام حرکت کودک بر روی استخوان دنبالچه شود.
گرفتگی عضلات لگن نیز می‌تواند در افزایش درد دنبالچه در زنان نقش بسیاری داشته باشد. همچنین در ارزیابی‌های فیزیکی، زنان افزایش قابل‌توجهی درد دنبالچه را در طول دوره قبل از قاعدگی گزارش کرده‌اند.
کلینیک مجهز و تخصصی فیزیوتراپی ایرانیان
به طور کلی، مجموعه سلامت ایرانیان شامل کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان، باشگاه بدنسازی ایرانیان و
استخر آب درمانی ایرانیان تمام تلاش خود را برای بهبود بیماران به کار گرفته است. این مجموعه تحت مدیریت
علی رضا صدیقی و دکتر مهدی صدیقی متخصص طب فیزیوتراپی و توانبخشی اداره می گردد.برای آشنایی بیشتر با
مجموعه سلامت ایرانیان و خدمات ارائه شده توسط این مجموعه می توانید به صفحه
اینستاگرام مجموعه سلامت ایرانیان مراجعه نمایید.
