نقرس چیست و راه درمان آن
نقرس، یک نوع رایج آرتریت است که باعث درد شدید، تورم و سفتی در مفاصل می‌شود. معمولاً مفصل پایه شست پا را درگیر می‌کند که به نام مفصل متاتارسوفالانژیال شناخته می‌شود. علت اصلی آن وجود اسید اوریک بیش از حد در بدن است.
نقرس چیست؟
نقرس، نوعی آرتریت است، از این رو باعث درد و ناراحتی در مفاصل می‌شود. یک حمله معمولی نقرس با شروع ناگهانی درد شدید، تورم، گرما و قرمزی مفصل مشخص می‌شود. شایع‌ترین مفصلی که درگیر نقرس می‌شود، اولین مفصل متاتارسوفالانژیال (شست پا) است و پوداگرا نامیده می‌شود. هر مفصل ممکن است در حمله نقرس درگیر باشد و ممکن است بیش از یک مفصل به این درد دچار شود. مفاصل موجود در پا، مچ پا، زانو و آرنج، مستعد نقرس هستند. حمله حاد نقرس معمولاً ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از شروع، به اوج خود می‌رسد و سپس به آرامی حتی بدون درمان نیز برطرف می‌شود.
بهبودی کامل پس از حمله نقرس (بدون درمان) تقریباً ۷-۱۴ روز طول می‌کشد. به طور کلی، حملات نقرس می‌تواند به سرعت ایجاد شود و ممکن است به مرور زمان تکرار شود. این تجدید مداوم، می‌تواند به آرامی به بافت در ناحیه ملتهب شده، آسیب برساند و می‌تواند بسیار دردناک باشد. فشارخون بالا، شرایط قلبی عروقی و چاقی از عوامل خطر نقرس هستند. ابتلا به نقرس هم در مردان و هم زنان وجود دارد، اما زنان پس از یائسگی، بیشتر در معرض ابتلا به نقرس قرار دارند. هیچ درمانی برای نقرس وجود ندارد، اما می‌توانید با دارو و استراتژی‌های خود مدیریتی، این عارضه را به طور مؤثر درمان و مدیریت کنید.
انواع نقرس
مراحل مختلفی وجود دارد که از طریق آن نقرس پیشرفت می‌کند. از جمله:
هیپراوریسمی بدون علامت (Asymptomatic hyperuricemia)
در یک فرد ممکن است سطح اسید اوریک، بدون هیچ علامت ظاهری، افزایش یابد، در حالی که افراد در این مرحله نیازی به درمان ندارند، سطوح بالای اسید اوریک در خون می‌تواند باعث آسیب به بافت حتی بدون علامت شود. در نتیجه، پزشک ممکن است به فردی با سطح اسید اوریک بالا، توصیه کند که عواملی را که احتمالاً در تجمع اسیداوریک نقش دارند را بررسی کند.
نقرس حاد (Acute gout)
این مرحله از نقرس، زمانی اتفاق می‌افتد که کریستال‌های اوره در مفصل به طور ناگهانی، باعث ایجاد التهاب حاد و درد شدید می‌شوند. این حمله ناگهانی ممکن است بین ۳ روز تا ۲ هفته طول بکشد. رویدادهای استرس‌زا در زندگی و مصرف بیش از حد الکل، می‌تواند باعث تشدید علائم نقرس حاد شود.
نقرس اینتروال یا نیمه بحرانی (Interval or intercritical gout)
این مرحله، دوره‌ای بین حملات نقرس حاد است. با پیشرفت نقرس، این فواصل کوتاه‌تر می‌شوند. در بین این دوره‌ها، بلورهای اوره ممکن است به تجمع در بافت ادامه دهند.
نقرس توفاسه مزمن (Chronic tophaceous gout)
نقرس توفاسه مزمن، ناتوان‌کننده‌ترین نوع نقرس است و ممکن است منجر به آسیب دائمی به مفاصل و کلیه‌ها شود. در این مرحله، افراد ممکن است به آرتریت مزمن مبتلا شوند و در نواحی سردتر بدن، مانند مفاصل انگشتان، توفوس ایجاد کنند. نقرس توفاسه مزمن معمولاً پس از چندین سال رخ می‌دهد. با این حال، بعید است افرادی که درمان مناسب دریافت می‌کنند تا این مرحله پیشرفت کنند.
نقرس کاذب ( (Pseudogout
یکی از شرایطی که متخصصان به راحتی با نقرس اشتباه می‌گیرند، رسوب پیروفسفات کلسیم است که به عنوان نقرس کاذب شناخته می‌شود. علائم نقرس کاذب بسیار شبیه به نقرس است، اگرچه شعله‌ور شدن آن معمولاً شدت کمتری دارد. تفاوت عمده بین نقرس و نقرس کاذب این است که مفاصل توسط کریستال‌های پیروفسفات کلسیم به جای کریستال‌های اوره، تحریک می‌شوند. نقرس کاذب به درمان‌های متفاوتی نسبت به نقرس نیاز دارد.
نقرس در اثر چه عواملی به وجود میآید؟
نقرس زمانی می‌تواند ایجاد شود که بدن شما اسید اوریک بیش از حد تولید کند یا زمانی که اسید اوریک به اندازه کافی دفع نشود. هنگامی که سطح اسید اوریک در خون شما بیش از حد بالا باشد، هیپراوریسمی نامیده می‌شود. در واقع، اسید اوریک زمانی تولید می‌شود که بدن شما پورین‌ها را که موادی هستند که به طور طبیعی در بدن شما و همچنین در غذاهای غنی از پروتئین یافت می‌شوند، تجزیه می‌کند. در سطوح طبیعی در خون، اسید اوریک یک آنتی‌اکسیدان قوی است و هیچ آسیبی ایجاد نمی‌کند.
بدن، اسید اوریک را با دفع آن از طریق کلیه‌ها و ادرار در سطح مشخصی نگه می‌دارد. در مواردی ممکن است هیپراوریسمی داشته باشید و نقرس نداشته باشید. حدود دوسوم افرادی که سطح اسید اوریک بالایی دارند، هرگز دچار حملات نقرس نمی‌شوند. مشخص نیست چرا برخی از افراد به سطوح غیرطبیعی اسید اوریک بالا واکنش نشان نمی‌دهند. عوامل متعدد دیگری وجود دارد که افراد را در معرض خطر بیشتر ابتلا به هیپراوریسمی و نقرس قرار می‌دهد و آن‌ها عبارت‌اند از:
-
جنسیت و سن: نقرس در مردان شایع‌تر از زنان است ولی در مردان در سنین پایین‌تر به وجود میآید. مردان معمولاً در سنین ۳۰ تا ۴۵ سالگی به نقرس مبتلا می‌شوند. زنان معمولاً تا پس از یائسگی یعنی بین ۵۵ تا ۷۰ سالگی به نقرس مبتلا نمی‌شوند.
-
سابقه خانوادگی: اگر سایر اعضای خانواده شما مبتلا به نقرس بوده‌اند، شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید.
-
سایر مشکلات پزشکی: برخی از شرایط مرتبط با سلامتی می‌توانند باعث افزایش سطح اسید اوریک در خون شوند. این‌ها عبارت‌اند از فشارخون بالا، دیابت، بیماری کلیوی و برخی از انواع کم‌خونی.
-
داروها: دیورتیک‌ها که برای درمان فشارخون و بیماری‌های قلبی استفاده می‌شوند، می‌توانند سطح اسید اوریک و آسپرین را افزایش دهند. سیکلوسپورین، دارویی است که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند و برای جلوگیری از پس زدن اندام‌های پیوندی استفاده می‌شود، همچنین می‌تواند احتمال ابتلا به نقرس را افزایش دهد.
-
شیوه زندگی: اضافه‌وزن و نوشیدن الکل زیاد می‌تواند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد.
نقرس با کدام علائم همراه است؟
حملات حاد نقرس با شروع سریع درد در مفصل آسیب‌دیده و به دنبال آن گرما، تورم، تغییر رنگ مایل به قرمز و حساسیت قابل‌توجه مشخص می‌شود. مفصل کوچک در پایه شست پا، شایع‌ترین محل حمله نقرس است. مفاصل دیگری که ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند، عبارت‌اند از مچ پا، زانو، مچ دست، انگشتان دست و آرنج. در برخی افراد، درد حاد آن‌قدر شدید است که حتی برخورد یک ملحفه تخت با انگشت پا، باعث درد شدید می‌شود. این حملات دردناک معمولاً طی چند ساعت تا چند روز با یا بدون دارو فروکش می‌کنند. در موارد نادر، حمله ناشی از نقرس، می‌تواند هفته‌ها طول بکشد.
اکثر افراد مبتلا به نقرس، حملات مکرر را در طول سال‌ها تجربه می‌کنند. در مواردی که دچار تب شده باشید، این می‌تواند به دلیل وجود عفونت باشد و نیاز به درمان فوری دارد. بسیاری از افراد مبتلا به نقرس، دیابتی هستند و در معرض خطر بیشتری برای عفونت هستند. در صورت مشاهده علائم نقرس مراجعه به پزشک ضروری است. نقرس یک بیماری مزمن است که با گذشت زمان بدتر می‌شود. اگر نقرس را درمان نکنید، می‌تواند مزمن شود. توده‌های سختی به نام توفی در نهایت می‌توانند در مفاصل شما و پوست و بافت نرم اطراف آن‌ها ایجاد شوند. این رسوبات می‌توانند به طور دائم به مفاصل شما آسیب بزنند. با درمان به موقع آن، ممکن است بتوانید بیماری را کنترل کرده و از آسیب مفاصل جلوگیری کنید.
تشخیص نقرس چگونه انجام می‌شود؟
پزشک شما می‌تواند نقرس را بر اساس بررسی تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و علائم شما تشخیص دهد. پزشک شما احتمالاً تشخیص شما را بر اساس موارد زیر بنا خواهد کرد:
- توصیف شما از درد مفاصل چیست؟
- هر چند وقت یک‌بار درد شدید در مفصل خود را تجربه کرده‌اید؟
- چقدر ناحیه قرمز یا متورم است؟
پزشک شما همچنین ممکن است آزمایشی را برای بررسی تجمع اسید اوریک در مفصل شما تجویز کند. در شرایط حمله حاد نقرس، آسپیراسیون مایع مفصلی (استفاده از سوزن برای بیرون کشیدن مایع از مفصل متورم) و بررسی مایع در زیر نور پلاریزه، می‌تواند به یافته‌های تشخیصی قطعی کریستال‌های اسید اوریک سوزنی‌شکل منفی بدهد. کریستال‌های داخل سلولی در یک نوتروفیل و در طول یک حمله حاد، مشخص می‌شوند. از آنجایی که ویژگی‌های بالینی نقرس حاد و مفصل سپتیک (عفونت باکتریایی) می‌تواند بسیار مشابه باشد، آرتروسنتز برای رد عفونت با ارسال مایع مفصلی برای کشت در این شرایط مهم است.
نقرس و عفونت
نکته مهم این است که نقرس و عفونت، می‌توانند هم‌زمان در یک مفصل وجود داشته باشند (آن‌ها متقابلاً منحصربه‌فرد نیستند) و باید در نظر داشت که مایع مفصلی برای کشت حتی در یک بیمار با سابقه ثابت نقرس در صورت خطر عفونت ارسال شود. غلظت اسید اوریک سرم ممکن است از تشخیص نقرس حمایت کند، اما وجود هیپراوریسمی یا غلظت طبیعی اسید اوریک به تنهایی تشخیص نقرس را تائید یا رد نمی‌کند، زیرا سطح اسید اوریک اغلب ممکن است در طول حمله حاد نقرس، طبیعی باشد. اگر علائم نقرس دارید، می‌توانید با مراجعه به پزشک، مراقبت‌های اولیه شروع کنید. اگر نقرس شما شدید باشد، ممکن است لازم باشد به متخصص بیماری‌های مفصلی مراجعه کنید.
نقرس چگونه درمان می‌شود؟
درمان نقرس بر تسکین درد در طول حملات حاد، جلوگیری از حملات نقرس در آینده و کاهش خطر ایجاد توفی و آسیب دائمی مفاصل تمرکز دارد. انواع گزینه‌های درمانی متناسب با نوع نقرس وجود دارد که شامل:
درمان خانگی
افراد مبتلا به نقرس می‌توانند با تعدیل آنچه می‌خورند و می‌نوشند، تشدید علائم ناشی از نقرس را مدیریت کنند – یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. کاهش غذاها و نوشیدنی‌های حاوی پورین بالا برای اطمینان از اینکه سطح اسید اوریک در خون خیلی بالا نمی‌رود، اولین قدم مهم است. غذاهای سرشار از پورین عبارت‌اند از:
- گوشت قرمز
- گوشت‌های شکاری
- غذای دریایی
- صدف
- الکل
- غذاها و نوشیدنی‌های شیرین شده با شربت ذرت با فروکتوز بالا
یک فرد می‌تواند با محدود کردن مصرف غذاهای غنی از پورین، خطر ابتلا به نقرس را کاهش دهد. با این حال، اجتناب از مصرف پورین به طور کلی ضروری نیست. مصرف متوسط اقلام غنی از پورین می‌تواند به مدیریت سطح اسید اوریک و علائم نقرس کمک کند و به سلامت کلی رژیم غذایی کمک کند. به طور کلی، نقرس نوعی آرتریت التهابی است. در نتیجه، فردی که علائم نقرس را تجربه می‌کند، ممکن است از درمان‌های خانگی عمومی آرتریت بهره‌مند شود. این‌ها شامل فعال ماندن، حفظ وزن متوسط و انجام تمرینات ملایم برای حمایت از سلامت مفاصل است. دیگر
روش‌های درمانی خانگی:
- برای کاهش تورم، کمپرس یخ را روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید. فقط توجه داشته باشید که یخ را مستقیماً روی پوست قرار ندهید. از کیسه یخ استفاده کنید یا حوله‌ای دور یخ بپیچید. یخ را هر بار حدود ۲۰ دقیقه بمالید.
- مرتباً ناحیه آسیب‌دیده را بالاتر از سطح قلب بلند کرده و نگه دارید.
- در حالی که علائم وجود دارد، ناحیه آسیب‌دیده را تا حد امکان کمتر حرکت دهید.
- اگر حمله نقرس خفیف باشد، داروهای ضدالتهابی که بدون نسخه در دسترس هستند (ایبوپروفن، ناپروکسن) ممکن است درد را تسکین دهند. از آنجایی که استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی عوارض جانبی جدی دارد، حتی داروهای بدون نسخه؛ اما باید حتماً قبل از مصرف هر گونه دارو با پزشک خود مشورت کنید.
درمان غیر جراحی
بیمارانی که همچنان سطوح بالای اسید اوریک در خون دارند، ممکن است از داروهایی که سطح اسید اوریک را کنترل می‌کنند، سود ببرند. پایین بودن سطح اسید اوریک می‌تواند باعث کاهش و جلوگیری از تخریب مفاصل شود. این نوع داروها برای کاهش سطح اسید اوریک به کمتر از ۶ میلی‌گرم در دسی لیتر استفاده می‌شوند. افراد مبتلا به توفوس ممکن است با سطوح کمتر از ۵ میلی‌گرم در دسی لیتر از مزایای بیشتری برخوردار باشند.
پزشکان اغلب داروهای با مدت‌زمان طولانی‌مدت را برای بیمارانی تجویز می‌کنند که دارای:
- بیش از سه حمله نقرس در سال
- حملات شدید و ناتوان‌کننده نقرس
- آرتریت مفاصل نقرسی را که می‌تواند پیش‌رونده شود.
- توفی
- آسیب کلیوی یا سنگ کلیه مکرر یا دفع بیش از حد اسید اوریک در ادرار
برخی از انواع داروهایی که در چنین وضعیتی تجویز می‌شود:
- آلوپورینول (Allopurinol) که مقدار اسید اوریک تولیدشده در بدن را کاهش می‌دهد.
- کلشی سین (Colchicine) از حمله گلبول‌های سفید به کریستال نقرس جلوگیری می‌کند. دوز استاندارد ۰.۶ میلی‌گرم یک یا دو بار در روز است. کلشی سین علاوه بر کمک به جلوگیری از حملات بعدی، ممکن است به طور مؤثر التهاب را در طول حمله حاد نقرس کاهش دهد.
- پروبنسی (Probenecid) به کلیه‌های شما کمک می‌کند تا اسید اوریک بیشتری را از بدن شما فیلتر کنند.
- فبوکسوستات (Febuxostat) سطح اسید اوریک را کاهش می‌دهد. اگرچه فبوکسوستات گران‌تر از آلوپورینول است، اما فبوکسوستات، گزینه‌ای برای بیمارانی است که نمی‌توانند پروبنسید یا آلوپورینول مصرف کنند.
تأثیر تغییر سبک زندگی بر درمان نقرس
علاوه بر پیروی از برنامه درمانی پزشک، انتخاب‌هایی وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری از حملات نقرس و آسیب مفاصل در آینده انجام دهید، از جمله:
- ورزش کنید و مراقب آنچه می‌خورید باشید تا وزن بدن خود را سالم نگه دارید.
- مقدار زیادی آب بنوشید تا به دفع اسید اوریک از سیستم شما کمک کند.
- کالری دریافتی خود را به خصوص کالری‌های حاصل از چربی، کاهش دهید.
- از نوشیدنی‌های شیرین پرهیز کنید.
- کربوهیدرات‌های پیچیده بخورید.
- پروتئین را از لبنیات کم‌چرب دریافت کنید. گوشت و غذاهای دریایی سرشار از پورین هستند. خوردن بیش از حد از این‌ها ممکن است سطح اسید اوریک را در برخی افراد افزایش دهد.
- از الکل اجتناب کنید.
درمان جراحی
افرادی که به آرتریت مخرب مرتبط با نقرس مزمن مبتلا می‌شوند، ممکن است تحت عمل جراحی قرار گیرند. درمان‌های جراحی عبارت‌اند از:
- برداشتن توفوس: در برخی موارد، گره‌های بزرگ اسید اوریک در اطراف مفاصل انگشتان دست یا پا، تاندون‌ها یا بورسا باید برداشته شوند، زیرا به‌طور دردناکی ملتهب می‌شوند. این گره‌ها همچنین ممکن است باز شوند و تخلیه شوند یا عفونی شوند.
- همجوشی مفصل: اگر نقرس مزمن باعث تخریب دائمی مفاصل شده باشد، ممکن است لازم باشد مفاصل کوچک‌تر با هم ترکیب شوند تا حرکت را محدود کرده و درد مزمن را تسکین دهد.
تعویض مفصل: این روش شامل برداشتن مفصل دردناک و جایگزینی آن با قطعات مصنوعی است. هدف از تعویض مفصل، تسکین درد و همچنین حفظ حرکت مفصل است. زانو، شایع‌ترین مفصلی است که به دلیل نقرس نیاز به تعویض دارد.
کلینیک مجهز و تخصصی فیزیوتراپی ایرانیان
انتخاب یک مرکز فیزیوتراپی مجهز و تخصصی برای انجام درمان های فیزیوتراپی می تواند نتایج حاصل از درمان را به طور قابل توجهی تقویت نماید. کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان اصفهان با سرپرستی دکتر مهدی صدیقی، فیزیوتراپیست مجرب و شناخته شده، تمامی خدمات مرتبط با فیزیوتراپی برای اختلالات مختلف مانند بی اختیاری ادرار را به بیماران ارائه می دهد. برای اطلاع از نحوه مراجعه به این مرکز می توانید به قسمت تماس با ما در همین وبسایت مراجعه نمایید.
