فیزیوتراپی چیست؟

در مقاله فیزیوتراپی چیست؟ به توصیف فیزیوتراپی، انواع آن و کاربرد در بیماری های مختلف میپردازیم.

در زبان انگلیسی از عبارت Physical Therapy برای اشاره به این تخصص استفاده می‌شود که ترجمهٔ تحت‌اللفظی آن می‌شود: درمان فیزیکی یا جسمانی. با درک بهتر اینکه فیزیوتراپی چیست؟ احتمالا حدس زدن جواب این سؤال برایتان کار چندان دشواری نخواهد بود؛ زمانی که آسیب‌دیدگی یا بیماری شما منجر به درد، نقص جسمانی یا محدودیت حرکتی شود، می‌توانید از تخصص و کمک فیزیوتراپیست بهره بگیرید. محدودیت سنی‌ای برای استفاده از خدمات این افراد وجود ندارد، اما فیزیوتراپ‌هایی هم هستند که به‌طور تخصصی بر روی جمعیت مشخصی از افراد کار می‌کنند.مثلا:

• کودکان
• سالمندان
• ورزشکاران
• و …

صرف نظر از اینکه چند سال داشته باشید، زمانی که از لحاظ حرکتی دچار محدودیت و اختلال می‌شوید، می‌توانید در جلسات درمانی فیزیوتراپی شرکت کنید؛ در این جلسات وضعیت بدن‌تان ارزیابی می‌شود و بر اساس نتایج حاصل از آن، روش و تکنیک درمانی مناسب انتخاب خواهد شد تا به‌کمک آن کارکرد بدن‌تان از لحاظ حرکتی بهبود پیدا کند.

فیزیوتِراپی (به انگلیسی: Physiotherapy) یا فیزیک‌درمانی^[۱]  شیوه‌ای از درمان بیماری‌ها و اختلالات عصبی-ماهیچه‌ای-اسکلتی با استفاده از تجهیزات مکانیکی، جریان‌های الکتریکی، مانورهای دستی، تمرینات ورزشی و عوامل فیزیکی دیگر است. در این روش‌ها از ورزش، نور، پرتوهای فرابنفش و فروسرخ، گرما و جریان برق استفاده می‌شود. فیزیوتراپی حیطه‌ای از پزشکی است که هدف آن پیشگیری از بیماری‌ها، درمان، توان‌بخشی، بالا بردن سطح سلامت و بهبود کیفیت زندگی افراد است.

واژهٔ فیزیوتراپی از «فیزیو» (= فیزیولوژیک، جسمانی و طبیعی) و «تِراپی» (= درمان) ساخته شده‌است. در بعضی از منابع، واژهٔ اصلی‌ای که کلمهٔ «فیزیوتراپی» ازآن گرفته شده‌است، physiological therapeutics ذکر شده‌است.

فیزیوتراپی چیست؟ و در درمان چه بیماری‌هایی کاربرد دارد؟

باید بگوییم علم فیزیوتراپی همانطور که گفته شد، چون تمام بیماری‌هایی که مرتبط با حرکت هستند و همه چیزهایی که برای حرکت نیاز هستند را در نظر می‌گیرد، پس شامل چند دسته از بیماری‌ها می‌شود، که عبارتند از:

• بیماران ارتوپدی
• بیماران نورولوژیک
• بیماری‌های تنفسی و قلبی
• بیماری‌های روماتیسمی و پوستی
• مشکلات مرتبط با کف لگن
• بیماران نیازمند بستری (پس از بارداری، جراحی و …)
• فیزیوتراپی در سوختگی
• کودکان

فیزیوتراپی چه کاربردی در بیماران ارتوپدی دارد؟

مهمترین دسته ای که فیزیوتراپی در آن کاربرد دارد، دسته بیماران ارتوپدی هست و برای تمام بیمارانی که شامل مشکلات ستون فقرات، مشکلات عضلانی اسکلتی هستند، مفید و کاربردی است.

فیزیوتراپی در بیماران نورولوژیک چه کاربردهایی دارد؟

شامل بیماری در حوزه نورولوژیک هستند و در واقع بیماری‌هایی که به سیستم عصبی مرتبط هستند و حرکت افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهند، مانند:</p>

1. ام اس
2. پارکینسون
3. سکته مغزی
4. ضربه مغزی
5. ضایعات نخاعی

فیزیوتراپی چه تاثیری در بیماران تنفسی و قلبی دارد؟

در این مقاله از سایت فیزیوتراپی ایرانیان معنا و کاربردهای فیزیوتراپی را گفتیم و حالا میخواهیم بدونیم در :

آیا فیزیوتراپی در بیماری‌های تنفسی و قلبی نیز کاربرد دارد یا خیر؟

بیماری قلبی و تنفسی از آنجایی که در واقع عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار داده و ظرفیت تنفسی و ظرفیت قلبی و به طور کلی عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند، فیزیوتراپی می‌تواند در این افرد موثر باشد.

برخی از فواید و اهداف فیزیوتراپی در بیماران تنفسی و قلبی شامل موارد زیر است:

• بهبود ظرفیت ریه
• بهبود وضعیت تنفسی
• تقویت عضلات تنفسی
• توانبخشی قلبی

فیزیوتراپی در بیماران روماتیسمی و پوسی

دسته بعدی بیماری‌هایی که فیزیوتراپی می‌تواند خیلی موثر باشد بیماری‌های روماتیسمی و پوستی است.

بیماری‌های روماتیسمی در واقع دسته‌ای از بیماری‌های خود ایمنی هستند که به صورت عمده مفاصل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند و جاهای دیگر بدن را هم می‌توانند تحت تاثیر قرار دهند، ولی مهمترین جاها مفاصل است که مستقیما حرکات را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

فیزیوتراپی کف لگن

در مشکلات مربوط به کف لگن نیز می‌تواند کمک کننده باشد، که شامل موارد زیر می‌شود:

1. بیماری‌های زنان ، بیماری‌های مردان و مشکلات جنسی
2. مشکلات بی اختیاری ادرار و مدفوع
3. و هر مشکلی که در واقع مرتبط هست با کف لگن و اندام‌های تناسلی

فیزیوتراپی در بیماران نیازمند بستری

در مواردی مانند پس از بارداری، جراحی و … نیز می‌تواند موثر باشد. کسانی که زایمان می‌کنند یا جراحی را پشت سر می‌گذارند، حتما به آن نیاز دارند.

در واقع این موارد جزو دسته مشکلاتی است که فیزیوتراپی در بیماران نیازمند بستری می‌تواند حل کند.

فیزیوتراپی در بیماران سوختگی

از دیگر بیماری‌هایی که فیزیوتراپی می‌تواند روی آن‌ها اثر بگذارد، بیماران سوختگی هستند.

بیمارانی که تحت مشکلات سوختگی قرار گرفتن و دچار سوختگی شدند، هم پوست آسیب می‌بیند و هم ممکن است وضعیت بافت نرم به شدت تغییر کند و بافت نرم دچار کوتاهی شود. همچنین گوشت اضافه یا بافت اسکار که به وجود می‌آید ممکن است حرکت مفاصل را محدود کند.

بیمارانی که دچار سوختگی می‌شوند، حتما نیاز به فیزیوتراپی سوختگی خواهند داشت.

فیزیوتراپی کودکان

دسته دیگر از بیماران که به فیزیوتراپی نیاز دارند کودکان هستند که در مسائلی که مادرزادی هست یا مشکلاتی که بچه‌ها با آن به دنیا می‌آیند یا مثلا در دوره نوزادی اتفاق می افتد، می‌تواند به این افراد نیز کمک کند.

برخی از این موارد عبارتند از:

1. مشکلات ارتوپدی
2. مشکلات نورولوژیک
3. مش
4. کلات شناختی

مهمترین فایده فیزیوتراپی این است که :

فرد را به کیفیت زندگی بالاتری برساند، عملکرد را تا جایی که امکانپذیر هست به حد مطلوب برای آن فرد برساند (لزوما نه حد مطلوبی که برای همه آدم‌ها هست) و بتواند عملکرد را بهبود داده و حرکت بهتر شود و در نهایت کیفیت زندگی فرد بهتر شود.

بنابراین از فواید فیزیوتراپی هم افراد سالم می‌توانند بهره ببرند (برای پیشگیری از آسیب و نگه داشتن خودشان در بالاترین سطح عملکری) و هم افرادی که به نحوی آسیب خاصی داشتند. (برای برگشتن به بالاترین سطح عملکرد و فعالیت خودشان)

فیزیوتراپی هم در درمان و هم در پیشگیری از آسیب می‌تواند به شدت کمک کننده باشد. همچنین در پیشگیری از آسیب مجدد، برای افرادی که دچار عارضه و مشکلات خاصی شده‌اند مفید است.

روش‌ها و تکنیک‌های درمانی در فیزیوتراپی :

مانند بقیه حرفه‌ها که یک جعبه ابزاری با خودشان دارند، فیزیوتراپیست هم یک جعبه ابزاری با خودش دارد که با توجه به شرایط فرد و بیماری می‌تواند از جعبه ابزاری که در اختیارش هست، آن چیزی هایی که مورد نیاز است را بردارد تا بتواند افراد را درمان کند.

در این جعبه ابزار مهمترین چیز، تصمیم‌گیری آن فرد است که چه برنامه درمانی را طراحی کند و این که چه برنامه درمانی برای هر بیماری ریخته شود وابسته به این هست که از چه تکنیک‌هایی استفاده بکند.

تمرین درمانی

اولین و مهمترین این تکنیک‎ها شامل تمرین درمانی است.

یعنی فیزیوتراپیست با توجه به شرایط هر فرد تمریناتی را که برای بهبود حرکت، بهبود دامنه حرکتی، بهبود قدرت عضلات، بهبود وضعیت مفاصل و آن قسمت از بدن که مدنظر دارد را طراحی می‌کند و آموزش داده و این تمرینات را به عنوان درمان ارائه می‌دهد.

منوال تراپی

روش بعدی که جزو جعبه ابزار فیزیوتراپی هست، منوال تراپی هست. یعنی یک جاهایی علاوه بر این که ممکن است از سایر ابزارها استفاده شود، فیزیوتراپیست ملزم هست که از دستان خودش و یک سری تکنیک‌های دستی، ماساژ و موبیلیزیشن و … استفاده کند تا بتواند حرکت، قدرت و دامنه حرکتی را کمک کند تا سریعتر برای فرد ایجاد شود. پس این نیز قسمت مهمی از درمان است.

الکتروتراپی

بقیه ابزارها می‌رود جزو الکتروتراپی. الکتروتراپی شامل استفاده از دستگاه‌هایی است که به فرآیند درمان کمک می‌کنند و بهبود را سریعتر می‌کنند. همچنین درد را کم کرده و التهاب را بهبود می‌دهند و ترمیم را بیشتر می‌کنند که شامل یک سری دستگاه هست.

سایر تکنیک‌ها و ابزارها

یک سری ابزار دیگر هم وجود دارد. ابزارهای دستی مثل درای نیدلینگ، تیپینگ یا یک سری تکنیک‌های دیگر که فیزیوتراپیست تصمیم می‌گیرد با توجه به مشکلات هر فرد از آن استفاده بکند یا خیر.

آیا قبل از شروع فیزیوتراپی نیاز به تصویربرداری اشعه ایکس یا ام آر آی می‌باشد؟

خیر لزوما، این دو تا اصلا لازم و ملزوم یکدیگر نیستند. البته در خیلی از موارد پزشک برای اطمینان بیشتر و تشخیص بهتر که آیا آسیبی به استخوان‌ها، بافت نرم یا عضلات وارد شده است یا خیر، بیمار را برای عکس‌برداری ایکس ری یا ام آر آی میفرستد و در نهایت، برای بیمار فیزیوتراپی را پیشنهاد می‌کند.

در خیلی از مواقع هم که تشخیص خیلی راحت‌تر و در واقع علائم به قدری واضح است که پزشک نیازی به عکس برداری نمی‌بیند، ممکن است فرد را مستقیما برای درمان به فیزیوتراپی ارجاع دهد.

مدت زمان جلسات فیزیوتراپی :

مدت زمان فیزیوتراپی در بیماران نورولوژیک

در بیماران نورولوژیک این زمان، زمان بلند مدت‌تری هست. به این دلیل که این بیماران دچار مشکلات حرکتی شدیدتری هستند و زود به زود خسته می‌شوند و بیشتر قسمت درمانی آن‌ها شامل تمرین درمانی و درمان‌های این شکلی هست، زمان بیشتری را نیاز دارند.

بنابراین مدت توانبخشی این افراد حداقل ۱ ساعت و تا ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه هم ممکن است طول بکشد.

مدت زمان جلسات فیزیوتراپی در مشکلات ارتوپدی

ولی در بیمارانی با مشکلات ساده‌تر و مشکلات ارتوپدی مثل گردن درد، کمر درد، شکستگی و سایر مشکلات، مدت زمان جلسه فیزیوتراپی از ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت و ۳۰ دقیقه نهایتا می‌تواند باشد و کمتر اتفاق می‌افتد که بیشتر از این مقدار باشد.

ممکن است فرد در نسخه‌اش نیاز به مگنت تراپی، لیزر درمانی و … داشته باشد، این باعث می‌شود که زمان جلسه به ۱ ساعت و ۳۰ دقیقه یا بیشتر برسد.

همچنین اگر از درای نیدلینگ استفاده شود یا بیمار نیاز به کار دستی داشته باشد یا تمرین درمانی بیشتر از حد معمول داشته باشد، این زمان بیشتر می‌شود ولی به صورت معمول مدت زمان جلسات فیزیوتراپی برای بیماران ارتوپدی ۱ ساعت تا ۱ ساعت و ۱۵ دقیقه است.

تعداد جلسات فیزیوتراپی

عموما تعداد جلسات خیلی وابسته به مشکل فرد و تشخیص پزشک دارد. به صورت نرمال پزشکان جلسات فیزیوتراپی را به صورت ۱۰ جلسه می‌نویسند و اگر نیاز به درمان باشد و فرد بهبود پیدا نکرده باشه تعداد جلسات بیشتر هم خواهد شد.

یک سری از پزشکان ممکن است تعداد جلسات را ۵ جلسه ذکر کنند. مثلا برای کسی که شاک ویو دارد یا مشکل خیلی جدی ندارد که راحت قابل حل است، ۵ جلسه تجویز می‌شود.

بیشترین حالتی که شایع می‌باشد ۱۰ الی ۱۵ جلسه است.

ولی به صورت کلی فیزیوتراپی برای همه بیماران ۱۰ جلسه انجام می‌شود، ولی اگر نیاز به تمدید داشته باشند، با تشخیص پزشک این تعداد جلسات می‌تواند تمدید هم شود.

برای مثال در بیمارانی که مشکلات شکستگی یا محدوده دامنه حرکتی دارند، این تعداد جلسات می‌تواند به ۲۰ یا ۳۰ تا هم برسد. یا در افرادی که مشکلات کمر درد دارند ممکن است تعداد جلسات فیزیوتراپی به ۱۵ یا ۲۰ هم برسد.

ولی در بیمارانی که مشکلات نورولوژیک دارند مانند سکته مغزی این تعداد جلسات با توجه به شرایط بیمار و مشکلی که دارد حداقل ۲۰ و ۳۰ جلسه و تا ۵۰ و ۶۰ جلسه است.