سندرم پلیکا
سندرم پلیکا نواری از بافت ضخیم و فیبروتیک است که از غشای سینوویال یک مفصل امتداد می‌یابد. زانو مفصلی است که بیشتر تحت تاثیر بافت پلیکا قرار می‌گیرد. در نتیجه استفاده بیش از حد یا جراحت، پلیکا ممکن است ملتهب یا تحریک شود. به دلیل اصطکاک در سراسر کشکک استخوان…
سندرم پلیکا و راه‌های درمان آن
پلیکا سینوویال، یک غشا قفسه مانند بین سینوویوم کشکک و مفصل تیبیوفمورال (tibiofemoral joint) است. پلیکا، اساسا شامل بافت مزانشیمی (mesenchymal tissue) است که در مرحله رشد جنینی در زانو ایجاد می‌شود. این بافت معمولا در ۸-۱۲ هفته رشد جنین، شروع به درگیر شدن می‌کند و در نهایت جذب می‌شود و یک ناحیه خالی بین اپی فیز دیستال ران و پروگزیمال تیبیا (proximal tibia) باقی می‌ماند: یک حفره زانو. حرکت جنین در رحم به این جذب کمک می‌کند.
با این حال، در بسیاری از افراد، بافت مزانشیمی به طور کامل جذب نشده و در نتیجه، حفره شدن مفصل زانو، ناقص باقی می‌ماند. نتیجه این است که در این افراد، پلیکا مشاهده می‌شود که نشان دهنده پیلیک‌های (plicae) داخلی غشای سینوویال در مفصل زانو است. درجات مختلفی از جداسازی حفره‌ها در زانوی انسان مشاهده می‌شود. تخمین زده می‌شود که پلیکا در حدود ۵۰ درصد از مردم وجود دارد. طبیعت الاستیک غشای سینوویال، امکان حرکت طبیعی استخوان‌های مفصل تیبیوفمورال را بدون محدودیت فراهم می‌کند.
با این حال، هنگام تکرار بیش از حد یک حرکت زانو، مانند خم شدن و صاف کردن زانو، یا در صورت ضربه به زانو، این پیلیک‌ها (plicae) ممکن است تحریک و ملتهب شوند. این می‌تواند منجر به اختلالی به نام سندرم پلیکا شود. در واقع این سندرم، به اختلال داخلی زانو اشاره دارد که از عملکرد طبیعی مفصل زانو جلوگیری می‌کند. این یک مشکل به ویژه در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که یک ساختار طبیعی در زانو به دلیل آسیب یا استفاده بیش از حد، منشا درد زانو می‌شود.
تشخیص ممکن است گاهی اوقات دشوار باشد، زیرا علامت اصلی درد زانو، می‌تواند به اختلالات مختلف زانو اشاره کند. اما اگر تشخیص داده شود که عامل درد زانو است، می‌توان آن را به درستی درمان کرد.
سندرم پلیکا چیست؟
سندرم پلیکا، تحریک بخشی از غشای سینوویال در زانو است. غشای سینوویال مفصل زانو را در بر گرفته و حاوی مایعی است که مفصل را به اصطلاح روغن کاری می‌کند. سندرم پلیکا، زمانی تحریک می‌شود که لایه داخلی مفصل، تحریک می‌شود. معمولا در اثر اصطکاک مکرر به بافت یا در برخی موارد ضربه مستقیم به زانو که باعث آسیب بافت می‌شود، این مشکل ایجاد می‌شود. در نتیجه، این بافت، ضخیم و دردناک می‌شود. اصطکاک مکرر به دلیل نیروهای غیرطبیعی در زانو، به احتمال زیاد در ناحیه زانو و ماهیچه‌های اطراف است، یا ممکن است ناشی از ضعف‌های عضلانی یا ناهنجاری‌های ساختاری در مفصل ران یا پا باشد که باعث افزایش تنش در زانو می‌شود. سندرم پلیکا نیز می‌تواند در اثر افزایش فعالیت‌ها ایجاد یا بدتر شود. سندرم پلیکا ممکن است ناشی از ترکیبی از چندین عامل مختلف باشد، از جمله:
- کاهش تحرک کشکک زانو
- سفت شدن ماهیچه چهارسر (جلوی ران) یا عضله لگن
- عدم تعادل عضلانی در عضلات چهارسر، همسترینگ (پشت ران) یا ماهیچه‌های لگن
- تکنیک نامناسب با فعالیت‌های تکراری
- تغییر در روال ورزشی یا فعالیت ورزشی
- ساختار غیر طبیعی ران یا زانو
- مکانیک غیر طبیعی ران یا زانو
- صدمه
سندرم پلیکا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
فیزیوتراپ شما سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و یک معاینه کامل از زانو را انجام می‌دهد. اهداف معاینه اولیه، ارزیابی میزان آسیب و تعیین علت و عوامل موثر بر آسیب شما است. فیزیوتراپ شما تحرک و قدرت هر دو اندام تحتانی، از جمله پا و مچ پا و همچنین زانو و لگن را ارزیابی می‌کند. اغلب فیزیوتراپیست شما قادر خواهد بود یک تکه ضخیم از بافت تحریک شده را روی زانو احساس کند. همچنین معمول است که فیزیوتراپ شما یک ارزیابی حرکتی انجام دهد که ممکن است شامل تماشای راه رفتن، قدم گذاشتن روی پله، چمباتمه زدن یا تعادل روی یک پا باشد.
فیزیوتراپیست شما همچنین ممکن است در مورد فعالیت‌های روزانه، رژیم‌های ورزشی و کفش شما، سوالاتی را مطرح کند تا سایر عوامل موثر را شناسایی کند. تکنیک‌های تصویربرداری، مانند اشعه ایکس یا MRI، اغلب در ابتدا بدست نمی‌آیند. در صورت وجود درد مداوم، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که برای کمک به شناسایی منبع درد، MRI تجویز کند. این که آیا درد شما ناشی از یک جراحت یا تحریک مکرر بوده است، معاینه اولیه شما و درمان، مشابه خواهد بود. در ابتدا، اهداف اولیه، آرام کردن بافت ملتهب است. سپس فیزیوتراپیست شما هرگونه مشکل زمینه‌ای را که ممکن است باعث تحریک مداوم بافت شود، برطرف می‌کند.
درمان پزشکی سندرم پلیکا
درمان سندرم پلیکا باید در ابتدا برای تسکین علائم با استراحت، استفاده از NSAID ها و اعمال فیزیوتراپی محافظه کارانه باشد. در صورت عدم بهبود این درمان یا تشدید علائم، پزشک می‌تواند از تزریق کورتیکواستروئید به پلیکال داخلی ((intra-plicae یا داخل مفصلی (intra-articular) استفاده کند. با این حال، به نظر می‌رسد که این رویکرد در جوانان و بیماران با علائم کوتاه مدت، نتایج بهتری دارد.
در صورت عدم موفقیت اقدامات غیر جراحی، باید به جراحی توجه شود. اگر بیماری مزمن شده و یا پلیکا، تغییرات مورفولوژیکی جبران ناپذیری داشته باشد، اغلب تنها گزینه است. این جراحی شامل آرتروسکوپی است که در آن، پلیکا برداشته می‌شود. مهم است که به منظور جلوگیری از فیبروز یا اصلاح ساختار شبیه پلیکا و به دنبال آن عود و علائم آن، کل پلیکا برداشته شود. یکی دیگر از عوارض احتمالی که اغلب با جراحی پلیکا مشاهده می‌شود، خونریزی بیش از حد داخل مفصلی است.
چه موقع جراحی مورد نیاز است؟
اگر درد سندرم پلیکا بعد از چند هفته فیزیوتراپی بهبود نیافت، ممکن است نیاز به جراحی آرتروسکوپی باشد. جراح شما برش‌های کوچکی در جلوی زانو ایجاد می‌کند و بافت تحریک شده را بر می‌دارد. پس از جراحی، توانبخشی اولیه شما بر کاهش درد و بازگرداندن تحرک و قدرت متمرکز می‌شود. سپس فیزیوتراپ شما عوامل خاصی را که باعث تحریک پلیکا شما شده است، بررسی می‌کند تا خطر آسیب بیشتر را به حداقل برساند. همانطور که پیشرفت می‌کنید، فیزیوتراپ به شما کمک می‌کند تا به طور منظم فعالیت‌هایی از جمله بالا رفتن از پله، چمباتمه زدن و تفریح مورد نظر را از سر بگیرید.
اما قبل از برداشتن پلیکای سینوویال، مهم است که ابتدا آسیب‌های احتمالی دیگر داخل مفصلی که در بیمار وجود دارد را، مورد بررسی قرار دهیم. توانبخشی بعد از عمل بعد از برداشتن پلاک، معمولا به سرعت انجام می‌شود. فیزیوتراپی برای شروع ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد از عمل توصیه می‌شود تا از ایجاد اسکار و سفتی داخل مفصلی جلوگیری شود. NSAIDها را می‌توان برای کاهش خطر فیبروز داخل مفصلی و محافظت در برابر عود پلیکا تجویز کرد. اکثر بیماران می‌توانند فعالیت‌های ورزشی خود را در عرض ۳ تا ۶ هفته از سر بگیرند. با این حال، بیماران باید اطمینان حاصل کنند که قبل از شروع مجدد فعالیت بدنی یا ورزش، اجازه بهبود کامل را می‌دهند.
درمانگر فیزیوتراپی چگونه می‌تواند کمک کند؟
شما و فیزیوتراپ خود با هم همکاری خواهید کرد تا برنامه‌ای را برای دستیابی به اهداف خاص خود تهیه کنید. برای انجام این کار، درمانگر شما استراتژی‌های درمانی را در یک یا همه زمینه‌های زیر انتخاب می‌کند:
درد
بسیاری از استراتژی‌های تسکین درد ممکن است مانند استفاده از کمپرس یخ روی آن ناحیه یا استفاده از روش‌های درمانی مانند یونتوفورزیس (یک پچ دارویی (medicated patch) روی پوست که دارای بار الکتریکی است و برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود)، مورد استفاده قرار گیرد. فیزیوتراپ شما با شما همکاری می‌کند تا جایی که ممکن است و بدون استفاده از داروهای ضد درد، درد شما را تا حد ممکن کاهش دهد.
دامنه حرکت
زانو، لگن یا پای شما ممکن است به طور نامناسب حرکت کند و باعث افزایش فشار در قسمت جلوی زانو شود. تکنیک‌های خود کششی و درمان دستی (ماساژ و حرکت) که در قسمت تحتانی بدن برای کمک به بازیابی و عادی سازی حرکت در زانو، لگن و پا اعمال می‌شود، می‌تواند این تنش را کاهش دهد.
درمان دستی
فیزیوتراپیست شما ممکن است درمان‌های عملی را برای حرکت ماهیچه‌ها و مفاصل شما انجام دهد، به احتمال زیاد در زانو و لگن شما، تا حرکت و قدرت آن‌ها را بهبود بخشد. این تکنیک‌ها اغلب به مناطقی می‌پردازند که درمان آن‌ها به تنهایی مشکل است.
قدرت عضلانی
ضعف یا عدم تعادل عضلانی، می‌تواند منجر به اعمال نیروهای غیر طبیعی به جلوی زانو شود. بر اساس شرایط خاص شما، فیزیوتراپ شما یک برنامه مقاومتی ایمن، فردی و پیشرونده برای شما طراحی می‌کند که احتمالا شامل قسمت مرکزی (اندام تحتانی) و اندام تحتانی شما و تمرکز بر عضلات اطراف لگن و زانو است. این تمرینات ممکن است در موقعیت‌های مختلف مانند دراز کشیدن، نشسته یا ایستاده انجام شود. فیزیوتراپیست شما با توجه به سن و وضعیت جسمانی شما، مناسب ترین تمرینات را برای شما انتخاب می‌کند.
آموزش عملکردی
هنگامی که درد، قدرت و حرکت شما بهبود می‌یابد، باید با خیال راحت به فعالیت‌های سخت‌تر برگردید. برای به حداقل رساندن فشار روی زانو و خطر آسیب مکرر، مهم است که به بدن خود حرکات ایمن و کنترل شده را آموزش دهید. بر اساس اهداف و ارزیابی حرکتی، فیزیوتراپیست شما، مجموعه‌ای از فعالیت‌ها را ایجاد می‌کند که به شما کمک می‌کند تا نحوه استفاده صحیح و حرکت درست بدن را برای انجام ایمن کارهای مورد نیاز برای رسیدن به اهداف خود بیاموزید.
آموزش سبک زندگی درست
فیزیوتراپیست شما با شما همکاری می‌کند تا عوامل خارجی ایجاد کننده درد را مشخص کرده و تغییر دهد، مانند انتخاب ورزش، میزان ورزش شما یا کفش شما. فیزیوتراپ همچنین وضعیت فعلی و شیوه زندگی شما را ارزیابی می‌کند، راهکار‌هایی را توصیه می‌کند و یک برنامه ورزشی شخصی ایجاد می‌کند تا از بازگشت بدون درد به فعالیت‌های مورد نظر شما اطمینان حاصل کند.
به طور کلی، می‌توان گفت که فیزیوتراپی با درنظر گرفتن همه عوامل موثر مانند درد و کمبود قدرت، انعطاف پذیری یا کنترل بدن، بهبود سندرم پلیکا را بهبود می‌بخشد. فیزیوتراپیست شما همچنین ممکن است یک دوره استراحت نسبی را توصیه کند، سپس پیشرفت خود را با دقت به سطح فعالیت عادی برگردانید.
به چه نوع متخصص فیزیوتراپی نیاز دارید؟
همه فیزیوتراپیست‌ها از طریق آموزش و تجربه برای درمان سندرم پلیکا آماده شده‌اند. با این حال، ممکن است بخواهید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- فیزیوتراپیست که در درمان افراد مبتلا به سندرم پلیکا مجرب است. برخی از فیزیوتراپ‌ها تمرین‌های ارتوپدی یا اسکلتی عضلانی در نظر دارند.
- فیزیوتراپی که دارای تخصص بالینی در زمینه ارتوپدی است یا رزیدنت یا بورسیه فیزیوتراپی یا فیزیوتراپی ورزشی را گذرانده است. این متخصص فیزیوتراپی دارای دانش، تجربه و مهارت‌های پیشرفته‌ای است که ممکن است برای بیماری شما، کاربرد داشته باشد.
نکات کلی هنگامی که به دنبال فیزیوتراپیست (یا هر ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی دیگر) هستید:
- توصیه‌هایی را از خانواده و دوستان یا سایر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، دریافت کنید.
- وقتی برای یک قرار ملاقات با کلینیک فیزیوتراپی تماس می‌گیرید، در مورد تجربه درمانگران فیزیکی در کمک به افراد مبتلا به سندرم پلیکا بپرسید.
- در اولین ملاقات خود با فیزیوتراپ، آماده باشید تا علائم خود را تا آنجا که ممکن است با جزئیات شرح دهید و همچنین مواردی را که علائم شما را بدتر می‌کند، مطرح کنید.
آیا می‌توان از این آسیب یا شرایط جلوگیری کرد؟
حفظ تحرک مناسب اندام تحتانی (ساق پا، مچ پا، پا) و قدرت عضلانی و توجه ویژه به روال ورزشی، به ویژه تغییرات در فعالیت ورزشی و حجم تمرینات انجام شده، بهترین روش‌ها برای پیشگیری از سندرم پلیکا هستند. برخی از بیماران با ناهنجاری در ساختار زانو، ممکن است مستعد ابتلا به سندرم پلیکا باشند. اگر از سندرم پلیکا رنج می‌برید، فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا بر اساس شرایط منحصر به فرد خود یک فرایند توانبخشی را دنبال کنید که به تدریج فعالیت‌های سنگین‌تر را بدون فشار بر زانو به روتین شما اضافه می‌کند.
به خاطر داشته باشید که بازگشت سریع به فعالیت‌ها، اغلب منجر به درد مداوم می‌شود و رفع این مشکل را دشوارتر می‌کند. پس از اتمام دوره توانبخشی، قدرت، انعطاف پذیری و دانش جدید شما ممکن است به شما در جلوگیری از عود مجدد سندرم کمک کند.
کلام پایانی
سندرم پلیکا را می‌توان با مشورت پزشک ورزشی یا جراح ارتوپدی تشخیص داد و مدیریت کرد تا مطمئن شوید که تشخیص صحیح شده است. همچنین آموزش بیمار باید بر این موضوع تاکید کند که اگر این بیماری به موقع و به درستی درمان شود، روند بهبودی آن به زمان کمتری نیاز خواهد داشت. بیماران باید از اهمیت رعایت هرگونه برنامه ورزش خانگی که برای آن‌ها تجویز شده است، مطلع شوند، زیرا این پایه اصلی درمان سندرم پلیکا است.
بهترین فیزیوتراپی در اصفهان فیزیوتراپی ایرانیان با پیشرفته ترین و مجهزترین دستگاه های روز دنیا در خدمت شما عزیزان می باشد
