الکترومیوگرافی چیست؟

الکترومیوگرافی – نوار عصب و عضله یک آزمایش پزشکی است که هدایت عصبی ماهیچه ها و سلول های عصبی تنظیم کننده آن ها را از نظر سلامتی بررسی می کند. چنین سلول های عصبی به عنوان نورون های حرکتی شناخته می شوند. آن ها تکانه های الکتریکی را ارسال می کنند که باعث انقباض و شل شدن عضلات می شوند.

 این سیگنال های الکتریکی توسط EMG به نمودارها یا اعداد تبدیل می شوند و به پزشکان در ارائه توصیه های پزشکی کمک می کنند. هنگامی که فردی علائم اختلال عملکرد عضلانی یا عصبی را نشان می دهد، پزشک ممکن است EMG را تجویز کند.

 سوزن سوزن شدن، بی حسی یا سفتی غیرقابل توضیح در عضلات ممکن است بخشی از این اثرات باشد. یافته های نوار عصب و عضله به پزشک کمک می کند که بیماری های عضلانی، آسیب عصبی و اختلالاتی را که بر رابطه عصب و عضله تاثیر می گذارد، شناسایی کند.

نوار عصب عضله چگونه انجام میشود؟

این تست با NCS یا بدون آن انجام می شود. اطلاعاتی که هر کدام می دهند، مکمل هم هستند و وقتی به ‌صورت مجموعه ‌ای بررسی می‌ شوند، تصویر جامع ‌تری نسبت به یک آزمون به تنهایی (به جز در موقعیت‌های خاص) ارائه می ‌دهند. این تست از مراحل مختلفی تشکیل شده، اما ۲ مرحله اصلی آن عبارتند از:

بررسی عضله

در قسمت بررسی عضله، سوزنی در قسمت‌های متفاوت عضلات شما داخل می‌شود. اما در این قسمت هیچ دارویی در بدن تزریق نخواهد شد.از الکترو مایوگرافی برای بررسی عارضه‌هایی مثل فشار روی عصب به ویژه در بازو، آرنج یا مچ دست استفاده می‌شود. برای انجام این تست یک الکترود سوزنی در عضله وارد و از این طریق فعالیت الکتریکی عضله ثبت می‌شود.نوع موج ایجاد شده روی صفحه مانیتور نمایش داده می‌شود و صدای موج جهت تشخیص بکار می‌رود.

بعد از قرار دادن الکترود از بیماران می‌خواهند که عضله خود را ابتدا به مقدار بسیار کم و سپس با درجات بالاتری منقبض کنند، در نتیجه امواج متفاوتی به دست می‌آید.ممکن است در حین فرو رفتن سوزن کمی درد در پوست احساس شود که موقتی است و همچنین ممکن است پس از خروج سوزن‌ها از پوست، جای آن‌ها تا مدتی سوزش داشته باشد.اگر داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنید یا مشکل ریوی دارید و به علت وجود بیماری در بدن شما عفونت به مقدار زیاد هست، باید حتما با پزشک خود در میان بگذارید.

بررسی هدایت عصبی

در قسمت بررسی هدایت عصبی، پزشک به اعصاب شما تحریک الکتریکی وارد می‌کند اما در از هدایت عصبی برای بررسی عملکرد عضله که باعث تولید الکتریسیته در بدن می‌گردد، استفاده می‌شود. این تست‌ها توسط متخصص اعصاب یا فیزیوتراپ انجام می‌پذیرد.

سوزن‌های بسیار نازک و ظریفی از طریق پوست به داخل عضله فرستاده شده و از طریق این سوزن‌ها، امواج الکتریکی تولید شده به وسیله عضله به دستگاه مخصوصی ارسال می‌شود. سپس دستگاه این امواج الکتریکی را جمع‌آوری و تقویت می‌کند و سرانجام آنها را ثبت می‌کند.در این روش نوار چسب عضله تست کننده، چسب‌های مخصوصی را در نقاط متفاوتی از بدن قرار می‌دهد. این نقاط مسیرهای مورد مطالعه ما را نشان می‌دهد.در زیر این چسب‌ها تکه فلزی قرار دارد که توسط سیمی به دستگاه متصل شده و الکترودها را جمع‌آوری می‌کند و اطلاعات الکتریکی از سطح پوست را ثبت می‌کند.

دستگاه نوار عصب عضله توسط یکی از الکترودها، یک جریان الکتریکی ضعیف را وارد پوست می‌کند، این جریان بعد از پوست به عصب وارد شده و در طول آن به مسیر خود ادامه می‌دهد.زمانی که به الکترود بعدی می‌رسد، جریان الکتریکی را دریافت کرده و ثبت می‌کند. دستگاه مدت زمان امواج الکتریکی طی شده از نقطه اول تا نقطه دوم را بررسی می‌کند.نتیجه می‌گیریم که سرعت هدایت امواج الکتریکی در داخل عصب بررسی می‌شود.

یک عصب در چه قسمت هایی ممکن است صدمه بخورد؟

 صدمه عصب در هر یک از سه قسمت توسط مطالعات نوار عصب و عضله مشخص می شود. صدمات عصب محیطی شامل :

• ضایعه در ریشه عصب در اثر بیماری دیسک- تنگی کانال نخاعی- لیز خوردگی مهره ‍‍‍
• صدمه در آکسون
• صدمه در غلاف میلین

نوار عصب و عضله در قسمت های مختلف بدن قابل انجام است از جمله :

نوار عصب و عضله دست

زمانی که دست شما مدام مورمور شده یا احساس خواب رفتن و گزگز کردن در دست‌تان دارید، برای بررسی علت و پیدا کردن دلیل آن، نوار عصب دست گرفته می‌شود. به این ترتیب محل گیر افتادن عصب، ضعیف شدن عضلات دست، یا فشار دیسک گردن روی عصب از مواردی است که با این تست، تشخیص داده می‌شود. از شایع‌ترین بیماری‌هایی که با نوار عصب و عضله دست تشخیص داده می‌شود، سندروم تونل کارپ است. در این بیماری، عصب در ناحیه مچ دست فرد تحت فشار است و در اثر آن، فرد در کف دست خود احساس درد و تورم می‌کند یا علائم خواب رفتگی در سه انگشت کناری خود دارد. در این زمان از نوار عصب و عضله استفاده می‌شود.

نوار عصب پا

اگر دقیق‌تر بگوییم نوار عصب پا برای چیست، باید گفت در صورتی که بیماری‌ای داشته باشید که عصب شما را درگیر کرده باشد مثل نوروپاتی یا میوپاتی، نوار عصب و عضله برای تشخیص استفاده می‌شود. اغلب دردهای شدید پا و حتی درد زانو می‌تواند به علت تحت فشار قرار گرفتن اعصاب مربوط به ستون فقرات باشد. همچنین برای تشخیص دلیل ضعف عضله پا، داغ یا سرد بودن مداوم کف پا، یا گیر کردن عصب در کف یا مچ پا، از نوار عصب عضله پا استفاده می‌شود.

نوار عصب گردن

در بیمارانی که دچار دیسک یا آرتروز گردن هستند، از روش تشخیص نوار عصب و عضله گردن استفاده می‌کنند.

نوار عصب کمر

در صورتی که در کمر یا لگن شما، عصبی درگیر آرتروز یا آسیب باشد، مثلا در اثر دیسک کمر، به عصب شما فشار آمده باشد، تشخیص دلیل بی حسی یا گزگز کردن پای شما، با نوار عصب و عضله انجام می‌شود.

نوار عصب و عضله برای تشخیص ام اس

برای تشخیص علت بی حسی در ناحیه دست یا بررسی علائم مربوط به ام اس، از نوار عصب و عضله استفاده می‌شود. این تست صرفا برای تشخیص مشکلات ایجاد شده در اثر ام اس کاربرد دارد و برای تشخیص ام اس به کار نمی‌رود بلکه با کمک نوار عصب عضله سایر علل بی حسی و خواب رفتگی ستون فقرات بررسی می شود. در واقع تشخیص ام‌ اس به وسیله تست عصب عضله با حذف احتمالات دیگر میسر است. همچنین مبتلایان به بیماری ام­اس به دلیل ضعف عضلات، صدمات ثانویه به اعصاب وعضلات را تجربه می کنند که در نوار عصب عضله قابل شناسایی می باشد.

نوار عصب و عضله برای تشخیص چه بیماری هایی کاربرد دارد؟

نوار عصب و عضله تشخیص می دهد که آیا ضعف یا بی حسی عضلانی به دلیل اختلال سیستم عصبی یا آسیب به عصب متصل به عضله است یا خیر. همچنین این دو آزمایش با هم تشخیص می دهند که آیا شما یک اختلال عضلانی یا یک اختلال عصبی دارید یا خیر. برخی از مثال های رایج عبارتند از:

• اختلالات عضلانی پیشرونده مانند دیستروفی عضلانی و پلی میوزیت؛
• اختلالاتی که بر اتصالات عضلانی و عصبی تاثیر می گذارد، مانند میاستنی گراویس، سندرم لامبرت ایتون، و سندرم گیلن باره؛
• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)، بیماری که بر سلول های عصبی در مغز و نخاع تاثیر دارد؛
• اختلالات اعصاب محیطی که در اثر آسیب به سیستم عصبی محیطی، اعصاب خارج از مغز و نخاع، مانند نوروپاتی محیطی و سندرم تونل کارپ ایجاد می شوند؛
• اختلالات ریشه عصبی مانند سیاتیک، رادیکولوپاتی (فشرده شدن عصب) و فتق دیسک.

این تست برای نظارت بر شرایط خاص مانند موارد زیر استفاده می شود:

• سندرم تونل کارپال؛
• سیاتیک؛
• نوروپاتی دیابتی؛
• سندرم لامبرت ایتون؛
• میاستنی گراویس؛
• بیماری شارکو ماری توث؛
• فتق دیسک؛
• فلج بل؛
• دیستروفی عضلانی؛
• سندرم گیلن باره.

اهمیت انجام نوار عصب و عضله در چیست ؟

در واقع مطالعات الکتروفیزیولوژیک یا نوار عصب  و عضله تکمیل کننده معاینات فیزیکی هستند:

• باعث اثبات و نیز مشخص کردن محل ضایعه در سیستم موتور یا حسی یک فرد می باشد.
• همچنین تیپ صدمه عصبی را در یک عصب محیطی نشان می‌دهد . آیا اکسون نورون صدمه خورده است یا آکسون سالم است فقط غلاف میلین نورون صدمه خورده است.
• نشان می دهد که شدت صدمه به عصب چقدر است.
• نشان می‌دهند که صدمه به عصب چقدر طول کشیده است.
• آیا یک صدمه به عصب جدیدا اتفاق افتاده است ( حاد است) یا قدیمی و مزمن.
• می‌تواند نشان دهد که چه مقداربهبودی در عصب یا در عضله حاصل شده است .
• نوار عصب و عضله پلی نوروپاتی حسی یا پلی نوروپاتی حرکتی را تشخیص می دهد.
• مطالعات الکتروفیزیولوژیک ( نوارعصب و عضله ) علاوه بر بیماری های عصب محیطی می توانند بیماری های خود عضله را که اصطلاحاً میوپاتی نامیده می شوند را تشخیص دهند.
• یکی دیگر از کاربردهای مهم مطالعات الکتروفیزیولوژی تشخیص ضایعات پیشرونده سلول‌های حرکتی شاخ جلویی یا قدامی نخاع است که بیماری سیستم حرکتی یا بیماری موتور نورون نامیده می شود.

آیا انجام EMG یا مطالعه هدایت عصبی، الکترومیوگرافی دردناک است؟

در همه بیماران، درد شایع ترین عارضه EMG است که باعث ایجاد ناراحتی از طریق هدایت عصبی یا آزمایش های سوزنی می شود.  این درد معمولا به خوبی تحمل می شود اما برای برخی از بیماران تقریبا غیرقابل تحمل است.قبل از شروع نوار عصب و عضله، بحث و درک درد بیمار مهم است.

زیرا توقف در اواسط تست به دلیل درد، داده های این آزمایش بیماران را از بین می برد و بر ناراحتی آن ها می افزاید و برای الکترومیوگرافی در تفسیر از داده های محدود چالش ایجاد می کند.

نکته جالب در این رابطه این است که امروزه مداخلات دارویی (مانند اسپری‌ های پوستی یا مسکن ‌های خوراکی) و مداخلات غیردارویی (مانند موسیقی آرام ‌بخش یا ارائه اطلاعات قبل از عمل در مورد تست تسکین اضطراب) برای تسکین درد در طول EMG انجام می شود.

آزمایش الکترومیوگرافی چقدر طول می کشد؟

متناسب با شرایط مورد ارزیابی و یافته های مطالعه، آزمایش EMG معمولا بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه طول می کشد. سپس گزارشی برای پزشک شما ارسال می شود که شامل یافته ها و تفسیر است.اگر نزد متخصص مغز و اعصابی که آزمایش الکترومیوگرافی را درخواست کرده است حضور داشته باشید، بلافاصله نتایج را بررسی می کنند.

با این حال اگر متخصص های دیگری این آزمایش را انجام دهد تا زمانی که جلسه بعدی با متخصص مغز و اعصاب برنامه ریزی نشود، نتایج را نخواهند دید.

آنچه که باید پیش از الکترومیوگرافی، آزمایش نوار عصب و عضله، الکترومیوگرافی بدانید!

اگر از داروهای ضدانعقاد یا رقیق کننده خون استفاده می کنید یا ضربان ساز یا دفیبریلاتور کاشته شده دارید، باید قبل از انجام آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید. اما این ها معمولا هیچ عارضه ای ایجاد نمی کنند و آزمایش EMG را می توان با خیال راحت انجام داد.همچنین لازم نیست قبل از انجام این تست آنتی بیوتیک مصرف کنید. علاوه بر این توجه داشته باشید که در روز آزمایش باید داروهای خود را مصرف کنید.

چگونه برای الکترومیوگرافی آماده شوم؟

جهت آماده سازی برای الکترومیوگرافی مطمئن شوید که پزشک خود را در مورد داروهای بدون نسخه یا نسخه ای که ممکن است مصرف می کنید مطلع کنید. همچنین مهم است که در صورت داشتن اختلال خونریزی، یا داشتن دستگاه ضربان ساز یا دفیبریلاتور قابل کاشت به پزشک خود اطلاع دهید. در صورت داشتن هر یک از این بیماری ها یا وسایل پزشکی ممکن است نتوانید EMG انجام دهید.

اگر قادر به انجام EMG هستید، باید موارد زیر را از قبل انجام دهید:

• حداقل سه ساعت قبل از عمل از کشیدن سیگار خودداری کنید.
• حمام کنید یا دوش بگیرید تا هرگونه چربی از روی پوست پاک شود. بعد از شستن از هیچ لوسیون یا کرمی استفاده نکنید.
• لباس‌های راحت بپوشید که ناحیه‌ای را که پزشکتان ارزیابی می‌کند مسدود نکند. ممکن است از شما خواسته شود که لباس بیمارستان را درست قبل از عمل بپوشید.

سایر نکات مهم و مدت زمان انجام تست نوار عصب عضله

خطر بروز عوارض شدید یا عوارض جانبی برای آزمایشات الکترومیوگرافی بسیار کم است. با این حال در طول یا بعد از آزمایش سوزن نوار عصب و عضله، بسیاری از افراد درد اعصاب و عضلانی را تجربه می کنند.

• استراحت و استفاده از مسکن های بدون نسخه ممکن است به کاهش سریع تر درد عضلانی کمک کند اما معمولا ظرف چند روز این عارضه خود به خود برطرف می شود.
• در موارد پراکنده پس از آزمایش سوزن، فرد ممکن است تورم بافت نرم (ادم لنفاوی) یا عفونت پوستی را در مجاورت محل سوراخ تجربه کند.
• قبل از انجام این تست بایستی انتهای اندام مثل دست‌ها و پاهای خود را گرم کنید. اشیا فلزی مثل دستبند یا انگشتر را از اندام‌های خود خارج نمایید و وسایل الکترونیک را خاموش نمایید.
• اگر مبتلا به بیماری‌های عفونی مثل ایدز، هپاتیت یا بیماری‌های خونی، نارسایی کلیه و کبد و بیماری‌های قلبی هستید، حتما پزشک خود را مطلع سازید.
• همچنین اگر از دارو های رقیق کننده نظیر وارفارین، هپارین و یا پلاویکس استفاده می‌کنید، پزشک را آگاه سازید.
• اگر نوار عصب عضله توسط متخصص ماهر و با سوزن‌های با کیفیت انجام شود، درد خاصی ندارد اما ممکن است جای سوزن‌ها مقداری دردناک و یا سوزش‌آور باشد.
• این تست عارضه‌ایی ندارد و کلیه بیماران قلبی، خانم‌های باردار و افرادی که دارای فلز در بدن خود هستند می‌توانند از این شیوه درمانی استفاده کنند.