درمان آرتروز شانه
آتروز شانه، ساییدگی تدریجی غضروف مفصلی است که منجر به درد و سفتی می‌شود. با تحلیل رفتن سطح مفصل، استخوان ساب غضروفی، کروی بودن و هماهنگی خود را از دست می‌دهد. کپسول مفصلی نیز ضخیم می‌شود که منجر به از دست دادن بیشتر چرخش شانه می‌شود.
بسیاری از شما در مورد آرتروز شنیده‌اید، علیرغم تعریف ساده آن، بیش از ۱۰۰ نوع آرتروز
وجود دارد که هر کدام علل و درمان‌های متفاوتی دارند. اگرچه همه آن‌ها علائم مشابهی
دارند و آن این است که مفاصل ملتهب باعث درد و سفتی می‌شوند. استئوآرتریت (OA)،
شایع‌ترین نوع آرتروز، عمدتاً به دلیل ساییدگی و پارگی مرتبط با افزایش سن ایجاد می‌شود
و می‌تواند شانه‌ها، زانوها، لگن و سایر مفاصل را درگیر کند.OA که به عنوان آرتروز
“ساییدگی و پارگی” نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که شامل زوال پوشش
بیرونی استخوان (غضروف) می‌شود. اگرچه شانه‌ها در مقایسه با سایر مفاصل تحمل‌کننده
وزن، کمتر مستعد ساییدگی هستند، اما عدم استفاده درست از شانه‌ها و یا افزایش
فعالیت‌های ورزشی سنگین در افزایش تعداد مشکلات شانه در طول زندگی هر فرد،
نقش داشته است.
با ساییدگی سطح مفصلی، اصطکاک درون مفصل افزایش می‌یابد و باعث از بین رفتن
تدریجی سطوح تحمل‌کننده وزن بدن همراه با درد و ناتوانی می‌شود. عوامل خطر زیادی
برای آرتروز شانه وجود دارد، از جمله: سن، ژنتیک، جنس، وزن، عفونت مفصل، سابقه
دررفتگی شانه و آسیب قبلی. برخی مشاغل نیز مانند مشاغل مربوط به ساخت‌وساز
از عوامل مؤثر در ابتلا به آتروز شانه هستند. با افزایش سن جمعیت، شیوع آرتروز شانه
در حال افزایش است. اما خوشبختانه با وجود روش‌های درمانی گوناگون، پزشکان
مراقبت‌های اولیه در سطوح مختلف با این بیماری را در صورت لزوم تجویز می‌کنند
که این نتایج حاصل از درمان آتروز شانه را برجسته می‌کند.
علل ابتلا به آرتروز شانه
دانستن علت اصلی آرتروز شانه ممکن است به راهنمایی توصیه‌های درمانی کمک کند. عوامل خطر زیادی وجود دارد و شواهد نشان می‌دهد که مهم‌ترین آن‌ها در اثر آسیب قبلی شانه یا استفاده بیش از حد از آن است. کارشناسان تخمین می‌زنند که ۹۰ درصد از افرادی که به آرتریت شانه مبتلا هستند، دارای یک یا چند عامل خطر هستند، عوامل خطر احتمالی عبارت‌اند از:
آسیب مفصل شانه
شکستگی استخوان، دررفتگی (زمانی که سر بازو از حفره بیرون می‌زند) یا دیگر ضربه‌های جدی یا جراحی می‌تواند باعث آسیب به مفصل شانه شود. آسیب در نهایت می‌تواند به آرتروز شانه منجر شود. اگرچه این علائم ممکن است تا سال‌ها پس از ضربه ظاهر نشوند.
تحت تنش قرار گرفتن مفصل شانه
افرادی که شغل یا سبک زندگی تفریحی آن‌ها مستلزم صرف زمان زیادی برای بلند کردن اجسام از بالای سر، پرتاب کردن یا انجام فعالیت‌های شدید مانند خرد کردن چوب یا استفاده از چکش است، می‌توانند “تروماهای کوچک” را در مفاصل شانه خود تجربه کنند. این ضربه‌های کوچک خطر ابتلا به آرتروز شانه را افزایش می‌دهد.
افزایش سن
آرتروز شانه، بیشتر افراد بالای ۵۰ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شیوع آرتروز با افزایش سن، افزایش می‌یابد، زیرا با گذشت زمان، مفاصل شانه، دچار ساییدگی و پارگی می‌شوند که می‌تواند باعث نازک شدن غضروف و کاهش انعطاف‌پذیری آن شود.
نقص مادرزادی
تراز ضعیف استخوان که همچنین باعث می‌شود برخی افراد بیشتر در معرض دررفتگی شانه قرار گیرند، می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز شانه را افزایش دهد.
آرتریت خود ایمنی یا بیماری‌های دیگر
آرتریت خود ایمنی، مانند آرتریت روماتوئید، یا سابقه نقرس، آرتریت سپتیک و یا سایر اختلالات متابولیک، می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز شانه را افزایش دهد.
چاقی
در حالی که شانه یک مفصل تحمل‌کننده وزن نیست، تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که اضافه‌وزن دارند، بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز شانه هستند. چاقی با التهاب سیستمیک درجه پایین (در سراسر بدن) همراه است که ممکن است در ایجاد بیماری نقش داشته باشد.
ژنتیک
مشابه قد و رنگ مو، احتمال ابتلای فرد به آرتروز شانه تحت تأثیر ژنتیک است. در حالی که میزان دقیق عوامل ژنتیکی مشخص نیست، اما احتمال ابتلا به این بیماری در خانمی که مادرش آرتروز شانه دارد، بیشتر از خانم دیگری است که مادرش آرتروز شانه نداشته است.
آتروز شانه اغلب با چه علائمی همراه است؟
فرسودگی و انحطاط آرتریت مفصل شانه ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها قبل از ظاهر شدن علائم شروع شود. بسیاری از افراد در ابتدا، درد و سفتی گاه‌به‌گاه ناشی از آرتروز شانه خود را به عدم ورزش یا افزایش سن نسبت می‌دهند. شناخت علائم آرتروز شانه می‌تواند منجر به درمان شود که می‌تواند پیشرفت بیماری را کند کند. علائم و نشانه‌های رایج آرتروز شانه عبارت‌اند از:
درد شانه
حساسیت و درد ناشی از آتروز شانه معمولاً در عمق پشت شانه احساس می‌شود. درد معمولاً در دامنه حرکتی میانی احساس می‌شود. آرتروز شانه متوسط تا شدید ممکن است باعث درد مبهم یا درد متناوب درد در شب شود و خوابیدن را دشوار کند.
سفتی یا از دست دادن حرکت
جدای از درد، یکی از علائم اصلی آرتروز شانه، کاهش دامنه حرکتی است. این از دست دادن حرکت حتی در حین حرکت “غیرفعال” شانه که با کمک گرفتن مانند پزشک یا فیزیوتراپیست که تلاش می‌کند بازو را بچرخاند، انجام می‌شود، مشاهده می‌شود. این علامت می‌تواند حمام کردن، لباس پوشیدن و سایر فعالیت‌های روزانه را چالش‌برانگیز کند.
گرفتن عضلات شانه
هنگامی که شانه دچار گرفتگی می‌شود، در این صورت در انجام حرکات معمول شانه، اختلال ایجاد می‌شود. این گرفتن اغلب با صدای کوبیدن همراه است.
کرپیتوس
شنیدن صدای ترکیدن هنگام چرخش شانه ممکن است نشانه‌ای از ساییدگی غضروف باشد، در نتیجه از استخوان‌ها در برابر اصطکاک محافظت نمی‌کند. اصطلاح پزشکی برای این علامت “کرپیتوس” است.
ضعف و آتروفی عضلانی
بسیاری از افراد مبتلا به آرتریت شانه از حرکات دردناک و بلند کردن اجسام اجتناب می‌کنند که به نوبه خود می‌تواند منجر به آتروفی و ضعف عضلانی شود.
بی‌تحرکی
شانه ممکن است پس از یک دوره طولانی عدم تحرک، سفت شود (مثلاً خواب شبانه) و پس از یک دوره کوتاه فعالیت آسان یا متوسط، احساس بهتری داشته باشد. درد شانه که پس از فعالیت‌های مکرر بدتر می‌شود، ممکن است از علائم بورسیت شانه باشد.
تورم
هنگامی که آرتروز باعث اصطکاک بین استخوان‌ها می‌شود، بافت‌های نرم اطراف می‌توانند تحریک‌شده و متورم شوند. تورم می‌تواند در آرتروز شانه رخ دهد، اگرچه معمولاً نسبت به سایر انواع آرتروز، مانند آرتروز زانو یا دست، کمتر مشخص است.
در بیشتر موارد، اما نه همه موارد، علائم آرتروز شانه می‌آیند و می‌روند و در طول ماه‌ها یا سال‌ها بدتر و شایع‌تر می‌شوند. درد ناشی از آتروز شانه ممکن است پس از فعالیت‌های شدید مانند تنیس، تشدید شود. اگر درد شانه به طور ناگهانی ایجاد شود، به احتمال زیاد ناشی از ضربه یا بیماری دیگری است نه آرتروز شانه. اگر احساس می‌کنید شانه شما بیش از اندازه گرم است یا پوست اطراف مفصل، قرمز شده است، احتمالاً ناشی از آرتروز نیست، بلکه عفونت، آرتریت روماتوئید یا بیماری دیگری ممکن است علت این علائم باشد.
آتروز شانه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص دقیق آرتروز شانه، پزشک با بیمار مصاحبه می‌کند، یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در صورت لزوم، تصویربرداری پزشکی و آزمایش آزمایشگاهی را تجویز می‌کند. این فرآیند تشخیصی می‌تواند به رد سایر منابع بالقوه درد شانه، مانند بورسیت شانه، گرفتگی شانه، پارگی تاندون شانه و یا روتاتور کاف کمک کند.
مصاحبه با بیمار
ممکن است از بیمار خواسته شود که کار، فعالیت‌های روزانه و تفریحی و سابقه آسیب‌دیدگی شانه خود را شرح دهد. پزشک همچنین از بیمار می‌خواهد که شروع علائم شانه، الگوی درد، محدودیت‌های دامنه حرکتی و همچنین مواردی که علائم را بهتر یا بدتر می‌کند را، شرح دهد. علائم گزارش‌شده بیمار برای تشخیص و درمان مهم است.
معاینه بدنی
پزشک، شانه بیمار را معاینه فیزیکی می‌کند و علائم آسیب قبلی را مشاهده می‌کند. نقاط حساس و درد و ضعف عضلانی او همچنین دامنه حرکتی غیرفعال و فعال شانه را ارزیابی می‌کند. پزشک همچنین ممکن است به دنبال مشکلاتی در سایر مفاصل باشد، زیرا ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری التهابی مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس باشد. علاوه بر این، ممکن است بیمار از نظر مشکلاتی در گردن، میانی پشت، آرنج و سایر مفاصل که می‌تواند باعث درد ارجاعی در شانه شود، بررسی شود.
مصاحبه با بیمار و معاینه فیزیکی ممکن است اطلاعات کافی برای تشخیص آرتروز شانه در اختیار پزشک قرار دهد. در موارد دیگر، تصویربرداری پزشکی و یا آزمایش آزمایشگاهی برای کمک به رد سایر مشکلات احتمالی تجویز می‌شود.
تصویربرداری پزشکی
پزشک ممکن است تصویربرداری پزشکی را برای سنجش شدت آرتریت شانه و یا رد سایر علل احتمالی درد بیمار تجویز کند. از جمله:
-
اشعه ایکس: اشعه ایکس می‌تواند نشان دهد که آیا بین سر استخوان بازو و گلنوئید (سوکت) از بین رفته است یا خیر. از دست دادن فضای مفصلی، نشان‌دهنده از بین رفتن غضروف است. عکس‌برداری با اشعه ایکس همچنین می‌تواند خار استخوان و سایر ناهنجاری‌های سر بازو را نشان دهد، نشانه‌ای از اینکه استخوان‌ها سعی کرده‌اند از دست دادن غضروف را با رشد استخوان اضافی جبران کنند.
-
ام آر آی: تصویربرداری MRI می‌تواند تصاویر دقیقی از بافت نرم شانه (رباط‌ها، تاندون‌ها و ماهیچه‌ها) و همچنین استخوان ارائه دهد. آرتروگرام MRI که شامل استفاده از مایع حاجب تزریقی است، رایج‌ترین تصویربرداری است که برای شانه تجویز می‌شود. آرتروگرام MRI یک لابروم گلنوئید پاره شده را نشان می‌دهد که منبع مکرر درد شانه است.
آرتروگرام MRI یا MRI می‌تواند مفید باشد اگر عکس‌برداری با اشعه ایکس بی‌نتیجه باشد یا اگر پزشک مشکوک باشد که علائم به دلیل چیزی غیر از آرتروز است، مانند آسیب به روتاتور کاف شانه. MRI به بیمار نیاز دارد که تقریباً ۳۰ دقیقه کاملاً بی‌حرکت بماند و معمولاً هزینه بیشتری نسبت به عکس‌برداری اشعه ایکس دارد.
-
سی‌تی‌اسکن: سی‌تی‌اسکن برای مشاهده ساختارهای داخلی بدن، چندین عکس پرتوایکس با مقطع عرضی می‌گیرد و نمای دقیق‌تری از شانه نسبت به اشعه ایکس استاندارد ارائه می‌دهد. سی‌تی‌اسکن می‌تواند به پزشک کمک کند تا حفره شانه و سایر سطوح مفصلی را تجسم کند و نقایص استخوانی را که می‌تواند بر جراحی تأثیر بگذارد را شناسایی کند.
-
سونوگرافی: مانند و MRI، معاینه اولتراسوند می‌تواند آسیب به بافت‌های نرم مانند روتاتور کاف را نشان دهد. MRI تصاویر دقیق‌تری نسبت به اولتراسوند تولید می‌کند. با این حال، در طول معاینه اولتراسوند، می‌توان از بیمار درخواست کرد که شانه را بچرخاند و به متخصص مراقبت‌های بهداشتی اجازه می‌دهد ببیند که چگونه حرکت پویا بر بافت‌های شانه تأثیر می‌گذارد.
اکثر افراد بالای ۵۰ سال، دارای نشانه‌هایی از آرتروز در مفاصل اصلی خود،از جمله شانه‌هایشان، هستند که در تصویربرداری پزشکی قابل‌مشاهده است، اما اکثر آن‌ها هیچ علامتی ندارند. بنابراین، تصویربرداری پزشکی به تنهایی نمی‌تواند تشخیص دهد.
تست‌های آزمایشگاهی
در حالی که آتروز شانه را نمی‌توان با آزمایش‌های آزمایشگاهی تأیید کرد، می‌توان از آن برای کمک به رد سایر شرایطی که می‌توانند باعث درد شانه شوند، مانند آرتریت روماتوئید، اسپوندیلیت آنکیلوزان، عفونت یا نقرس استفاده کرد. آزمایشات آزمایشگاهی ممکن است نیاز به خون‌گیری یا آسپیراسیون مفصل شانه داشته باشد. هنگامی که آرتروز شانه تشخیص داده شد، یک برنامه درمانی می‌تواند شروع شود.
درمان آرتروز شانه چگونه انجام می‌شود؟
اگر فرد به درمان غیر جراحی آرتروز شانه به خوبی پاسخ دهد، ممکن است روند آرتروز کند شود، درد کنترل شود و از جراحی اجتناب شود یا حداقل به تعویق بیفتد. روش‌های درمانی مختلفی برای آتروز شانه وجود دارند که عبارت‌اند از:
درمان خانگی آرتروز شانه
روش‌های رایج برای درمان آرتروز شانه در خانه عبارت‌اند از:
- اصلاح فعالیت: فعالیت‌هایی که مفصل شانه را تشدید می‌کند و می‌تواند منجر به درد شود را کاهش دهید. ممکن است لازم باشد از فعالیت‌های شدید شانه مانند وزنه‌برداری سنگین و کایاک سواری به طور کامل اجتناب شود.
- استراحت: کمی ناراحتی در صبح یا در ابتدای ورزش، طبیعی است، اما درد تیز، سوزان یا شدید، طبیعی نیست. درد متوسط تا شدید شانه سیگنالی است که نشان می‌دهد مفصل شانه شما نیاز به استراحت دارد.
- کمپرس گرم یا سرد: اعمال گرما، مانند استفاده از پد گرم‌کننده، می‌تواند مفصل سفت شانه را شل کند. کمپرس سرد را می‌توان به مدت ۱۵ یا ۲۰ دقیقه پس از فعالیت برای کاهش تورم و درد استفاده کرد. گرم کردن یا یخ زدن مفصل ممکن است علائم را به طور موقت بهبود بخشد، اما آن‌ها نمی‌توانند علل زمینه‌ای درد شانه را کاهش دهند.
فیزیوتراپی
کشش و تقویت عضلات حمایت‌کننده از مفصل شانه ممکن است درد و سفتی شانه را کاهش دهد و دامنه حرکتی را افزایش دهد. یک فیزیوتراپیست می‌تواند یک برنامه ورزشی مناسب ایجاد کند، آن را به بیمار آموزش دهد و بیمار را تا زمانی که بتواند به یک برنامه مستقل در خانه تغییر دهد، تحت نظر داشته باشد. فیزیوتراپی تهاجمی که دامنه حرکتی شانه را افزایش می‌دهد، ممکن است مضر باشد. بنابراین، یک برنامه فیزیوتراپی باید به آرامی پیش برود تا حداکثر سود را برای بیمار به همراه داشته باشد.
درمان دارویی برای آتروز شانه
برای تسکین موقت درد ناشی از آرتروز شانه، می‌توان از داروهای ضد درد استفاده کرد. از جمله:
- داروهای ضد درد خوراکی بدون نسخه: مسکن‌ها مانند استامینوفن می‌توانند درد را به طور موقت کاهش دهند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن، می‌توانند درد و همچنین التهابی را که به درد کمک می‌کند، کاهش دهند. اما باید توجه داشت که در مصرف این گونه داروها، زیاده‌روی نکنید. زیرا داروهایی مانند NSAID ها با مشکلات گوارشی، قلبی و کلیوی همراه است
- داروهای خوراکی تجویزی: اگر درد شانه به داروهای بدون نسخه، پاسخ ندهد، پزشکان ممکن است دوزهای تجویزی از داروهایی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن را توصیه کنند.
- داروهای موضعی: کرم‌ها و ژل‌ها را می‌توان مستقیماً روی پوست روی شانه اعمال کرد. مسکن‌های موضعی هم به صورت نسخه‌ای و هم بدون نسخه عرضه می‌شوند. به طور کلی، مسکن‌های موضعی کمتر از داروهای خوراکی باعث ناراحتی معده می‌شوند. با این حال، داروهای موضعی ممکن است در درمان درد عمیق آرتریت شانه مؤثر نباشند.
پزشک و بیمار باید دارو را بر اساس سبک زندگی، شدت درد و سابقه پزشکی بیمار موردبحث قرار دهند. عوارض جانبی و تداخلات احتمالی با سایر داروها و ویتامین‌ها مکمل‌ها نیز باید در نظر گرفته شود.
تزریق درمانی
دو نوع تزریق معمولاً برای درمان درد شدید ناشی از آرتروز شانه استفاده می‌شود:
- تزریق استروئید که التهاب را کاهش می‌دهد و در نتیجه ممکن است تورم، سفتی و درد شانه را نیز کاهش دهد.
- تزریق اسید هیالورونیک که باعث روان کاری مصنوعی مفصل شانه می‌شود. هیالورونیک اسید مایع سینوویال چسبناک را تقلید می‌کند که به طور طبیعی مفاصل را روان می‌کند. تزریق اسید هیالورونیک نوعی درمان به نام ویسکومپلنتاسیون است.
انواع دیگر تزریق درمانی
انواع دیگری از تزریق‌های درمانی مانند پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) و تزریق سلول‌های بنیادی، گاهی اوقات ارائه می‌شود. در حالی که تحقیقات روی این تزریق‌ها در درمان استئوآرتریت زانو و لگن انجام شده است، تحقیقات بسیار کمی در مورد توانایی آن‌ها در درمان مؤثر آرتروز شانه وجود دارد. برای اطمینان از اینکه تزریق در محل صحیح شانه انجام می‌شود، بسیاری از متخصصان استفاده از سونوگرافی را پیشنهاد می‌کنند یا فلوروسکوپی که یک تکنیک تصویربرداری رادیوگرافی است و به پزشکان اجازه می‌دهد تا در حین تماشای فیلم رادیوگرافی در زمان واقعی، عملی را انجام دهند.
در صورت استفاده از فلوروسکوپی، مایع حاجب نیز برای اطمینان از قرار دادن سوزن و توزیع مناسب تزریق (معمولاً یک کورتیکواستروئید یا اسید هیالورونیک) موردنیاز است. اگر گزینه‌های درمانی غیر جراحی امتحان شوند و فرد همچنان سفتی و درد شانه داشته باشد، ممکن است جراحی توصیه شود.
کلام پایانی
آتروز شانه می‌تواند منبع اصلی درد و ناتوانی باشد. مدیریت این وضعیت، به ویژه در بیماران
جوان فعال، یک چالش است و درمان بهینه هنوز به طور کامل ایجاد نشده است. اگر درمان
غیر جراحی با شکست مواجه شود، چندین تکنیک جراحی در حال حاضر در دسترس
هستند. به عنوان مثال، آرتروپلاستی شانه، بهبودهای عملکردی عالی و قابل‌اعتمادی
را ایجاد می‌کند، اما مطالعات بیشتری برای تائید اثربخشی طولانی‌مدت این روش ضروری است.
