کیفوز یا گوژپشتی چیست؟

آشنایی با کیفوز و انواع آن

کیفوز، یک اختلال ستون فقرات است که در آن انحنای بیش از حد ستون فقرات منجر به گرد شدن غیرطبیعی قسمت بالای کمر می‌شود. این وضعیت، گاهی اوقات به عنوان پشت گرد یا در صورت انحنای شدید، به عنوان قوز شناخته می‌شود. کیفوز در هر سنی ممکن است رخ دهد، کیفوز مرتبط با افزایش سن، اغلب به دلیل ضعف در استخوان‌های ستون فقرات است که باعث فشرده شدن یا ترک خوردن آن‌ها می‌شود. سایر انواع کیفوز می‌تواند در نوزادان یا نوجوانان به دلیل ناهنجاری ستون فقرات یا گسستن استخوان‌های ستون فقرات در طول زمان ظاهر شود. در اکثر موارد، کیفوز مشکلات کمی ایجاد می‌کند و نیازی به درمان ندارد.

گاهی اوقات، بیمار ممکن است نیاز به استفاده از بریس پشت یا انجام تمرینات ورزشی برای بهبود وضعیت بدن و تقویت ستون فقرات داشته باشد. با این حال، در موارد شدید، کیفوز می‌تواند دردناک باشد، تغییر شکل قابل‌توجهی در ستون فقرات ایجاد کند و منجر به مشکلات تنفسی شود. بیماران مبتلا به کیفوز شدید ممکن است برای کمک به کاهش انحنای بیش از حد ستون فقرات و بهبود علائم خود نیاز به جراحی داشته باشند.

آناتومی ستون فقرات

ستون فقرات شما از سه بخش تشکیل شده است. هنگامی که از کنار مشاهده می‌شود، این بخش‌ها، سه منحنی طبیعی را تشکیل می‌دهند. انحنای C شکل گردن (ستون فقرات گردنی) و قسمت پایین کمر (کمر) که لوردوز نامیده می‌شود. انحنای C شکل معکوس قفسه سینه (ستون فقرات قفسه سینه) را کیفوز می‌نامند. این انحنای طبیعی ستون فقرات برای تعادل مهم است و به ما کمک می‌کند تا به حالت قائم بایستیم. اگر هر یک از این منحنی‌ها خیلی بزرگ یا خیلی کوچک شود، صاف ایستادن مشکل می‌شود و وضعیت ما غیرطبیعی به نظر می‌رسد. بخش‌های کوچک‌تر ستون فقرات شما عبارت‌اند از:

• مهره‌ها: ستون فقرات معمولاً از ۲۴ استخوان مستطیلی شکل کوچک به نام مهره تشکیل شده است که روی هم قرار گرفته‌اند. این استخوان‌ها، انحنای طبیعی پشت شما را ایجاد می‌کنند و کانالی را ایجاد می‌کنند که از نخاع محافظت می‌کند.
• دیسک‌های بین مهره‌ای: در بین مهره‌ها، دیسک‌های بین مهره‌ای انعطاف‌پذیر قرار دارند. آن‌ها مسطح و گرد و حدود نیم اینچ ضخامت دارند. دیسک‌های بین مهره‌ای از مهره‌ها محافظت می‌کنند و هنگام راه رفتن یا دویدن به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کنند.

انواع کیفوز

انواع مختلفی از کیفوز وجود دارد. سه موردی که بیشتر کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهند، عبارت‌اند از:

• کیفوز پاسچرال (Postural kyphosis)
• کیفوز شوئرمن (Scheuermann’s kyphosis)
• کیفوز مادرزادی (Congenital kyphosis)

کیفوز پاسچرال

کیفوز پاسچرال، شایع‌ترین نوع کیفوز است که معمولاً در دوران نوجوانی نمایان می‌ّشود. از نظر بالینی، به صورت وضعیت نامناسب یا خمیدگی مشاهده می‌شود، اما با ناهنجاری‌های ساختاری شدید ستون فقرات همراه نیست. انحنای ناشی از کیفوز پاسچرال، به طور معمول گرد و صاف است و اغلب زمانی که از بیمار خواسته می‌شود تا صاف بایستد، می‌تواند توسط بیمار اصلاح شود. کیفوز پاسچرال در دختران بیشتر از پسران است. این نوع از کیفوز، به ندرت دردناک است و چون انحنای حاصل از آن پیشرفت نمی‌کند، معمولاً منجر به مشکلاتی در بزرگسالی نمی‌شود.

کیفوز شوئرمن

کیفوز شوئرمن به نام رادیولوژیست دانمارکی که برای اولین بار این بیماری را توصیف کرد، نامگذاری شده است؛ مانند کیفوز پاسچرال، کیفوز شوئرمن اغلب در طول سال‌های نوجوانی آشکار می‌شود. با این حال، کیفوز شوئرمن می‌تواند منجر به تغییر شکل شدیدتر از کیفوز پاسچرال شود. کیفوز شوئرمن به دلیل یک ناهنجاری ساختاری در ستون فقرات ایجاد می‌شود. در بیمار مبتلا به کیفوز شوئرمن، عکس‌برداری با اشعه ایکس از پهلو نشان می‌دهد که به جای شکل مستطیلی معمولی، سه یا چند مهره متوالی شکل مثلثی بیشتری دارند. این شکل نامنظم باعث می‌شود تا مهره‌ها به سمت جلوی ستون فقرات به هم متصل شوند و فضای نرمال دیسک را کاهش داده و انحنای زیادی به جلو در قسمت بالایی پشت، ایجاد کند.

انحنای ناشی از کیفوز شوئرمن معمولاً تیز، زاویه‌دار و سفت است. برخلاف بیمار مبتلا به کیفوز پاسچرال، بیمار مبتلا به کیفوز شوئرمن قادر به اصلاح انحنای ایجاد شده به سادگی و با راست ایستادن نیست. کیفوز شوئرمن معمولاً بر ستون فقرات قفسه سینه تأثیر می‌گذارد، اما گاهی اوقات در ستون فقرات کمری ایجاد می‌شود. این عارضه در پسران شایع‌تر از دختران است و پس از تکمیل رشد، پیشرفت آن متوقف می‌شود. کیفوز شوئرمن گاهی اوقات می‌تواند دردناک باشد. اگر درد وجود داشته باشد، معمولاً در برجسته‌ترین قسمت یا رأس منحنی ستون فقرات، احساس می‌شود. ممکن است بیمار در ناحیه کمر نیز احساس درد کند. این می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که ستون فقرات سعی می‌کند تا با افزایش انحنای طبیعی کمر به سمت داخل، قسمت فوقانی گرد شده را جبران کند. انجام فعالیت جسمانی، می‌تواند درد را بدتر کند، همان‌طور که دوره‌های طولانی ایستادن یا نشستن می‌تواند باعث تشدید درد شود.

کیفوز مادرزادی

کیفوز مادرزادی در بدو تولد وجود دارد. زمانی اتفاق می‌افتد که ستون فقرات در زمانی که کودک در رحم مادر است، رشد طبیعی نداشته باشد. ممکن است استخوان‌ها آن‌طور که باید شکل نگیرند یا چندین مهره با هم ترکیب شوند. کیفوز مادرزادی معمولاً با افزایش سن کودک بدتر می‌شود. بیماران مبتلا به کیفوز مادرزادی اغلب در سنین پایین به درمان جراحی نیاز دارند تا پیشرفت انحنای ستون فقرات متوقف شود. در بسیاری از مواقع، این بیماران دارای نقایص مادرزادی اضافی هستند که بر سایر قسمت‌های بدن مانند قلب و کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد.

علائم کیفوز

علامت اصلی کیفوز، داشتن شانه‌های گرد یا قوز در قسمت بالای کمر است. همسترینگ سفت (ماهیچه‌های پشت ران) نیز می‌تواند از علائم کیفوز باشد. افرادی که انحنای شدیدتری دارند، ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند، از جمله:

• درد یا سفتی در پشت و تیغه‌های شانه.
• پاهای بی‌حس و گزگز ضعیف.
• خستگی مفرط.
• تنگی نفس یا سایر مشکلات تنفسی به دلیل فشار ستون فقرات به مجاری هوایی.
• مشکلات تعادل
• بی‌اختیاری مثانه یا بی‌اختیاری روده.

علل ایجاد کیفوز

با افزایش سن بیشتر احتمال دارد به کیفوز مبتلا شوید. سایش و پارگی می‌تواند استخوان‌های ستون فقرات را تا حدی ضعیف کند که ترک بخورند یا کوتاه شوند. کیفوز ناشی از وضعیت نامناسب یا نقص مادرزادی عمدتاً کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شرایطی که می‌تواند باعث کیفوز شود، عبارت‌اند از:

• پوکی استخوان
• شکستگی ستون فقرات
• کوچک شدن دیسک‌هایی که مهره‌ها را تحت ‌فشار قرار می‌دهند.
• مشکل در نحوه رشد استخوان‌های ستون فقرات
• بیماری شوئرمن – اختلالی در ستون فقرات که کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• سرطان در ستون فقرات

معاینه پزشکی برای تشخیص کیفوز

کیفوز خفیف اغلب تا زمانی که غربالگری اسکولیوز در مدرسه باعث مراجعه به پزشک شود، مورد توجه قرار نمی‌گیرد. اگر تغییرات در پشت بیمار قابل‌توجه باشد، معمولاً برای والدین و کودک بسیار نگران‌ کننده است. نگرانی در مورد ظاهر زیبایی پشت کودک، اغلب چیزی است که خانواده را به دنبال کمک پزشکی سوق می‌دهد. پزشک شما با گرفتن سابقه پزشکی و پرسش در مورد سلامت عمومی و علائم کودک شما، شروع می‌کند. سپس پشت فرزند شما را معاینه می‌کنند و روی ستون فقرات فشار می‌آورند تا مشخص شود که آیا نقاط حساسی وجود دارد یا خیر. در طول معاینه، پزشک از کودک شما می‌خواهد که با هر دو پا کنار هم زانوهای صاف و بازوهای آویزان به جلو خم شود.

این تست به پزشک شما این امکان را می‌دهد که شیب ستون‌ فقرات را بهتر ببیند و هرگونه تغییر شکل ستون فقرات را مشاهده کند. همچنین ممکن است پزشک از کودک شما بخواهد که دراز بکشد تا ببیند آیا این منحنی را صاف می‌کند یا خیر. نشانه انعطاف‌پذیری انحنا و ممکن است نماینده کیفوز پاسچرال باشد.

تست‌های تشخیصی کیفوز

ممکن است برای اندازه‌گیری انحنای ستون فقرات تصویربرداری لازم باشد. اشعه ایکس، تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان ارائه می‌دهد. پزشک کودک شما ممکن است برای تعیین اینکه آیا تغییراتی در مهره‌ها یا هر ناهنجاری استخوانی دیگری وجود دارد، عکس‌برداری با اشعه ایکس از زوایای مختلف تجویز کند. اشعه ایکس همچنین به اندازه‌گیری درجه منحنی کیفوتیک کمک می‌کند. منحنی بزرگ‌تر از ۵۰ درجه، غیرطبیعی در نظر گرفته می‌شود. همچنین ممکن است تست‌های عملکرد ریوی انجام شود. اگر انحنای ستون فقرات، شدید باشد، پزشک ممکن است آزمایشات عملکرد ریوی را تجویز کند.

این آزمایش‌ها به تشخیص اینکه آیا تنفس کودک شما به دلیل کاهش فضای قفسه سینه محدود شده است یا خیر، کمک می‌کند. تست‌های دیگر در بیماران مبتلا به کیفوز مادرزادی، انحناهای پیش‌رونده ممکن است منجر به علائم فشردگی نخاع، از جمله درد، گزگز، بی‌حسی یا ضعف در قسمت پایین بدن شود. اگر کودک شما هر یک از این علائم را تجربه می‌کند یا اگر منحنی به سرعت در طول زمان تغییر کند، پزشک کودک شما ممکن است آزمایش‌های عصبی یا MRI را تجویز کند.

درمان کیفوز

شما یا فرزندتان ممکن است برای یک انحنای خفیف که علائمی ایجاد نمی‌کند، نیازی به درمان نداشته باشید. پزشک شما باید منحنی را در طول زمان با معاینه و اشعه ایکس بررسی کند تا مطمئن شود که بدتر نمی‌شود. اگر انحنای ایجاد شده، بزرگ باشد یا باعث درد شود، فیزیوتراپی ممکن است به بهبود درد آن کمک کند. فیزیوتراپی همراه با تمرینات خاص، می‌توانند با تقویت عضلات شکم و پشت، به تسکین کمردرد و بهبود وضعیت بدن کمک کنند. برخی از ورزش‌ها همچنین می‌توانند به کشش همسترینگ و تقویت نواحی از بدن که ممکن است تحت تأثیر قرار گرفتن نادرست ستون فقرات قرار گیرند، کمک کنند.

کودکان مبتلا به کیفوز شوئرمن ممکن است برای چند ساعت در روز از بریس استفاده کنند. بریس ممکن است برای بیماران مبتلا به کیفوز شوئرمن که هنوز در حال رشد هستند، توصیه شود. نوع خاص بریس و تعداد ساعاتی که در روز باید از آن استفاده شود، به شدت انحنای ایجاد شده در ستون فقرات بستگی دارد. با بهبود این انحنا، پزشک به طور منظم بریس را تنظیم می‌کند. به طور معمول، کودک از بریس استفاده می‌کند تا زمانی که به بلوغ اسکلتی برسد و رشدش تمام شود. به طور کلی، بریس می‌تواند انحنای ایجاد شده در ستون فقرات کودک را در کودکی که هنوز در حال رشد است، صاف کند. بریس، کیفوز را برای بزرگسالان، اصلاح نمی‌کند، اما ممکن است به کاهش درد کمک کند.

درمان جراحی کیفوز

جراحی اغلب برای بیماران مبتلا به کیفوز مادرزادی توصیه می‌شود. همچنین ممکن است برای بیماران مبتلا به کیفوز شوئرمن که دارای انحنای بیشتر از ۷۰ تا ۷۵ درجه هستند یا کسانی که کمردرد شدید دارند، جراحی توصیه شود. بیماران مبتلا به کیفوز در قسمت تحتانی کمر ممکن است برای انحناهای کوچک‌تر بیشتر از ۲۵ تا ۳۰ درجه، نیاز به جراحی داشته باشند. فیوژن ستون فقرات، رایج‌ترین روش جراحی برای درمان کیفوز است. اهداف همجوشی ستون فقرات عبارت‌اند از:

• درجه منحنی را کاهش می‌دهد.
• از پیشرفت بیشتر انحنای ستون فقرات جلوگیری می‌کند.
• بهبود را در طول زمان حفظ می‌کند.
• در صورت وجود، کمردرد قابل‌توجه را کاهش می‌دهد.

همجوشی ستون فقرات، در اصل یک فرآیند جوشکاری است. ایده اصلی این است که مهره‌های آسیب‌دیده را با هم ترکیب شوند تا به یک استخوان منفرد و جامد تبدیل شوند. ادغام مهره‌ها، درجه انحنا را کاهش می‌دهد و به دلیل اینکه حرکت بین مهره‌های آسیب دیده را از بین می‌برد، ممکن است به کاهش کمردرد نیز کمک کند. در طول عمل، پزشک معمولاً از پیچ‌ها و میله‌های فلزی برای کمک به قرار دادن مهره‌ها در تراز بهتر استفاده می‌کند. در حالت ایده آل، انحنای ایجاد شده در ستون فقرات، به میزان ۵۰ درصد از مقدار اولیه خود کاهش می‌یابد. هنگامی که مهره‌ها بهتر در یک راستا قرار گرفتند، قطعات کوچکی از استخوان به نام پیوند استخوان، در فضای بین مهره‌ها قرار داده می‌شوند تا با هم ترکیب شوند.

با گذشت زمان، استخوان‌ها با هم رشد می‌کنند، شبیه به نحوه بهبودی استخوان شکسته. اینکه دقیقاً چه مقدار از ستون فقرات به هم جوش می‌خورند، به اندازه انحنای ایجاد شده بستگی دارد. فقط مهره‌های خمیده به هم جوش می‌خورند. استخوان‌های دیگر در ستون فقرات همچنان می‌توانند حرکت کنند و به خم شدن، صاف شدن و چرخش کمک کنند. منحنی‌های بزرگ‌تر به مهره‌های بیشتری نیاز دارند که با هم ترکیب شوند، به این معنی که مهره‌های متحرک کمتری برای خم شدن و پیچش ستون فقرات باقی می‌مانند.

عوارض کیفوز

بدون درمان، کیفوز به مرور زمان بدتر می‌شود که می‌تواند منجر به عوارض جدی از جمله:

• مشکلات ریوی، گوارشی و قلبی: انحنای شدید ستون فقرات، می‌تواند اندام‌های سینه و شکم را تحت‌فشار قرار دهد که می‌تواند تنفس را سخت کند و باعث رفلاکس اسید یا مشکل در بلع شود. حتی می‌تواند بر عملکرد قلب تأثیر بگذارد.
• آسیب عصبی: اگر مهره‌های شما آن‌طور که باید قرار نگرفته باشند، می‌توانند اعصابی را که از ستون فقرات شما عبور می‌کنند، فشار دهند که می‌تواند باعث بی‌حسی، ضعف یا گزگز در پاها، از دست دادن تعادل یا حتی از دست دادن کنترل مثانه و روده شود.
• محدودیت‌های فیزیکی: کیفوز جدی می‌تواند راه رفتن، دراز کشیدن یا بلند شدن از صندلی را سخت کند. ممکن است نتوانید به طور عادی بنشینید یا سر خود را خم کنید تا به بالا نگاه کنید.
• مسائل عاطفی: به خصوص جوانان ممکن است با تصویر بدن مشکل داشته باشند و این باعث کاهش اعتمادبه‌نفس آن‌ها و در نهایت باعث ایجاد افسردگی شود.
  

  کلینیک مجهز و تخصصی فیزیوتراپی ایرانیان

  انتخاب یک مرکز فیزیوتراپی مجهز و تخصصی برای انجام درمان های فیزیوتراپی می تواند نتایج حاصل از درمان را به طور قابل توجهی تقویت نماید. کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان اصفهان با سرپرستی دکتر مهدی صدیقی، فیزیوتراپیست مجرب و شناخته شده، تمامی خدمات مرتبط با فیزیوتراپی برای اختلالات مختلف مانند بی اختیاری ادرار را به بیماران ارائه می دهد. برای اطلاع از نحوه مراجعه به این مرکز می توانید به قسمت تماس با ما در همین وبسایت مراجعه نمایید.